H μάχη για τον έλεγχο της Αρκτικής κορυφώνεται
Σύγκρουση της κλιματικής αλλαγής με μια γεωπολιτική μεταστροφή
Η ραγδαία αύξηση της θερμοκρασίας στον απώτατο Βορρά έχει καταστήσει τη Γροιλανδία πολύτιμο έπαθλο για την Κίνα και τις ΗΠΑ
Μια εισβολή μπορεί, φυσικά, να γίνει κρυφά. Σκεφτείτε τον Δούρειο Ίππο. Ή τους Αργεντινούς εμπόρους παλιοσιδερικών που ανάρτησαν τη σημαία τους στη Νότια Γεωργία. Τα μικρά πράσινα ανθρωπάκια του Βλαντιμίρ Πούτιν που πέρασαν τις καλοκαιρινές τους διακοπές το 2014 στην Κριμαία. Δεν μπορούμε να αποκλείσουμε το ενδεχόμενο ότι το ταξίδι της Ούσα Βανς, συζύγου του Αμερικανού αντιπροέδρου Τζ. Ντ. Βανς, στη Γροιλανδία αυτήν την εβδομάδα είναι παρόμοιας φύσης, παίζοντας μικρό ρόλο στη διεθνή πολιτική του Τραμπ. Αυτό μαρτυράται, μεταξύ άλλων, από το γεγονός ότι ο σύμβουλος εθνικής ασφάλειας Μάικ Γουόλτς και ο υπουργός ενέργειας Κρις Ράιτ θα επισκεφθούν επίσης το τεράστιο ημιαυτόνομο νησί την ίδια χρονική στιγμή, αν και θα συναντήσουν αμερικανικά στρατεύματα αντί για σκυλιά ελκήθρου.
Οι 40.000 ψηφοφόροι της Γροιλανδίας προσήλθαν στις κάλπες αυτόν τον μήνα και τα κόμματά της δεν έχουν ακόμη σχηματίσει νέο συνασπισμό. Η παρουσία της Ούσα Βανς στον εθνικό διαγωνισμό ελκηθροδρομίας σκύλων, το φημισμένο Avannaata Qimussersua, δεν ήταν, επομένως, το αποτέλεσμα επίσημης πρόσκλησης. Ίσως να είναι οπαδός των χάσκι. Ωστόσο, ίσως υπάρχει ένα στοιχείο στο όνομα του διαγωνισμού, το οποίο μεταφράζεται ως «ο μεγάλος αγώνας του Βορρά».
Αυτό που φαίνεται να συμβαίνει είναι ένας άλλου είδους μεγάλος αγώνας, η σύγκρουση της κλιματικής αλλαγής με μια γεωπολιτική μεταστροφή. Αυτήν τη στιγμή κάνει αρκετό κρύο στο Νουούκ (0 βαθμοί Κελσίου, παγωμένη βροχή), αλλά για τα δεδομένα της Αρκτικής είναι σχεδόν σαν καλοκαίρι. Η υπερθέρμανση του πλανήτη λιώνει τους πάγους στις βόρειες θαλάσσιες οδούς που συνδέουν την Ασία με την Ευρώπη. Τα στελέχη της βιομηχανίας εξορύξεων αναφέρουν ότι η αναζήτηση κοιτασμάτων, η οποία ήταν ανέκαθεν δύσκολη με τον πάγο να μπλοκάρει τα πλοία, έντονους ανέμους να αναγκάζουν τα ελικόπτερα να προσγειωθούν και τα μηχανήματα εκσκαφής να κολλούν, έχει πλέον γίνει πιο εφικτή. Η Αρκτική θερμαίνεται σχεδόν τέσσερις φορές ταχύτερα από τον υπόλοιπο κόσμο και η πρόσβαση σε σπάνιες γαίες σύντομα θα γίνει ευκολότερη.
Αυτό έχει τεράστιο ενδιαφέρον για την Κίνα, αλλά και για τις Ηνωμένες Πολιτείες. Τη δεκαετία του 1980 ο Κινέζος ηγέτης Ντενγκ Σιαοπίνγκ παρατήρησε: «Η Μέση Ανατολή έχει πετρέλαιο, η Κίνα έχει σπάνιες γαίες». Το Πεκίνο θέλησε να κυριαρχήσει σε αυτόν τον κλάδο. Περιόρισε τις εξαγωγές σπάνιων γαιών για να ωθήσει τους μη Κινέζους πελάτες να αγοράζουν κινεζικά προϊόντα που περιέχουν κινεζικές σπάνιες γαίες. Ο παγκόσμιος έλεγχος της Κίνας στη βιομηχανία σπάνιων γαιών αποκάλυψε το επονομαζόμενο «μοναδικό σημείο αποτυχίας» στην αλυσίδα εφοδιασμού πράσινης ενέργειας. Οι Κινέζοι προηγούνται κατά πολύ στον ανταγωνισμό των «πράσινων» εξοπλισμών.
Μέχρι στιγμής η Κίνα, ο δηλωμένος εφιάλτης του προέδρου Τραμπ, δεν έχει κάνει σχεδόν καμία εμφάνιση στη βιασύνη του να αμφισβητήσει την παγκόσμια τάξη. Καθοδηγεί, φυσικά, μεγάλο μέρος του σκεπτικού του όσον αφορά τους δασμούς, αλλά η ομάδα του Τραμπ φαίνεται να θέλει να τακτοποιήσει πρώτα τις εκκρεμείς υποθέσεις εξωτερικής πολιτικής του προέδρου (Ουκρανία, Μέση Ανατολή, ώθηση της Ευρώπης ως προς την άμυνα, αναίρεση της δράσης του Μπάιντεν) προτού ξεκινήσει έναν οικονομικό ψυχρό πόλεμο με το Πεκίνο. Έτσι, το νησί της Αρκτικής βρέθηκε στο στόχαστρο του προέδρου: ως εναρκτήρια βολή προς την Κίνα, ένας τρόπος να εμποδιστεί η άνοδός της.
Ο κόσμος καλείται να διαλέξει ανάμεσα στον δρόμο της Αμερικής, τον δρόμο του κινήματος MAGA που σε αφήνει ήσυχο και ίσως πλουσιότερο υπό την προϋπόθεση ότι θα κρατήσεις τον Τραμπ ευχαριστημένο, και την Κίνα, η οποία δεν εξασφαλίζει την προστασία σου και λαμβάνει όλες τις κρίσιμες αποφάσεις πίσω από μια ομίχλη εξαπάτησης. Η Αμερική προβάλλει τα επιχειρήματά της επισημαίνοντας την εξάπλωση των κινεζικών επιχειρήσεων κατασκοπείας στην Αρκτική. Η Κίνα τριγυρνούσε τον απώτατο Βορρά πολύ πριν έρθει στο προσκήνιο η υπερθέρμανση του πλανήτη. Το 2001 ύψωσε την κόκκινη σημαία της Λαϊκής Δημοκρατίας στο Σβάλμπαρντ και ίδρυσε ένα ερευνητικό κέντρο για την Αρκτική. Μέχρι το 2013 είχε κερδίσει επίσημο καθεστώς παρατηρητή στο Αρκτικό Συμβούλιο. Τώρα συλλέγει όλα τα έγγραφα σχεδιασμού και στρατηγικής, και κατασκοπεύει τις τεχνικές βελτιώσεις στα παγοθραυστικά σκάφη και την ασφάλεια των υποβρύχιων καλωδίων.
Οι δυτικές υπηρεσίες πληροφοριών βλέπουν την κινεζική κατασκοπευτική δραστηριότητα να συμβαδίζει με την αύξηση της θερμοκρασίας των θαλασσών. Τα κινεζικά ποντοπόρα πλοία αυξάνονται, το ίδιο και η παραποίηση δεδομένων («spoofing») των στρατιωτικών GPS στην περιοχή. Η Αλάσκα έχει γίνει μεγάλος στόχος. Ψεύτικοι τουρίστες εξοπλισμένοι με μη επανδρωμένα αεροσκάφη παρακολούθησης συνελήφθησαν στο Άνκορατζ. Οι στόχοι τους: τρεις στρατιωτικές βάσεις που μπορούν να παρέχουν πληροφορίες σχετικά με την πυρηνική άμυνα των ΗΠΑ και τον σχεδιασμό για τα πολυεθνικά πολεμικά παιχνίδια Northern Edge. Κατασκοπευτικά μπαλόνια αιωρούνταν πάνω από τον Καναδά. Οι κινεζικοί αλιευτικοί στόλοι κατευθύνονται βορειότερα προς την Αλάσκα.
Παλαιότερα θεωρούταν ως ένα φυσικά προστατευμένο σύνορο των ΗΠΑ, καθώς η απομόνωση και το κρύο του χειμώνα λειτουργούσαν ως προστατευτικό φράγμα. Το ξεπάγωμα του βορρά έχει δώσει τέλος σε αυτό. Δεδομένης της εγγύτητας της Αλάσκας με τη Ρωσία και της εισβολής της Κίνας, η Αρκτική μετατρέπεται σε ένα ευάλωτο σημείο εισόδου.
Παραμένει, λοιπόν, ένα ισχυρό επιχείρημα ασφάλειας υπέρ της ενίσχυσης της σχέσης μεταξύ των ΗΠΑ και της Γροιλανδίας (και, κατ' επέκταση, με τη Δανία, η οποία διατηρεί την κυριαρχία της περιοχής), το οποίο φτάνει σχεδόν μέχρι την προσάρτηση. Οι κάτοικοι της Γροιλανδίας μάλλον θα το προτιμούσαν αυτό. Ο διαχωρισμός από τη Δανία θα απαιτούσε να υπάρχει ένας προστάτης, μια επιλογή μεταξύ Ουάσιγκτον και Πεκίνου. Η Κίνα παραμένει αμφιλεγόμενη.
Προσπάθησε να αγοράσει μια δανική ναυτική βάση στο νησί μέσω μιας εταιρείας από το Χονγκ Κονγκ το 2016. Δύο χρόνια αργότερα, υπέβαλε προσφορά για την επέκταση των διαδρόμων προσγείωσης και απογείωσης στα αεροδρόμια της Γροιλανδίας. Και οι δύο προσφορές αποκλείστηκαν από την Κοπεγχάγη. Η τοπική κυβέρνηση της Γροιλανδίας, παρότι είναι θετική απέναντι στις κινεζικές επενδύσεις, είναι καχύποπτη ως προς τις περιβαλλοντικές καταστροφές που προκαλούν οι εξορυκτικές εταιρείες της.
Το ένστικτο του αντιπροέδρου είναι να επιβάλει μια επιλογή στη Γροιλανδία, χρησιμοποιώντας το συντριπτικό επιχείρημα ότι μόνο η ευθυγράμμιση με τις ΗΠΑ και η απόλυτη πίστη σε αυτές μπορεί να αποφέρει αποτελέσματα για ένα έδαφος που βρίσκεται σε μια «ταραχώδη γειτονιά». Ως γνωστόν, δοκίμασε την ίδια κίνηση και στον Βολοντίμιρ Ζελένσκι. Υπάρχουν κάποιοι σκεπτικιστές έναντι του Μασκ στην κυβέρνηση που συμφωνούν, υποστηρίζοντας ότι είναι πιο λογικό να αποικιστεί η Γροιλανδία, η οποία απέχει τρεις ώρες με το αεροπλάνο από τη Νέα Υόρκη, παρά ο Άρης. Θα ήταν καλύτερα, όμως, να παρακολουθήσουν πώς θα εξελιχθεί η προσεκτική προσέγγιση της κυρίας Βανς. Το ενδιαφέρον της για τους οδηγούς των ελκήθρων και τα σκυλιά αυτής της νησιωτικής παράδοσης 4.000 ετών υποδηλώνει, τουλάχιστον, σεβασμό για τους ανθρώπους της.
Οι 40.000 ψηφοφόροι της Γροιλανδίας προσήλθαν στις κάλπες αυτόν τον μήνα και τα κόμματά της δεν έχουν ακόμη σχηματίσει νέο συνασπισμό. Η παρουσία της Ούσα Βανς στον εθνικό διαγωνισμό ελκηθροδρομίας σκύλων, το φημισμένο Avannaata Qimussersua, δεν ήταν, επομένως, το αποτέλεσμα επίσημης πρόσκλησης. Ίσως να είναι οπαδός των χάσκι. Ωστόσο, ίσως υπάρχει ένα στοιχείο στο όνομα του διαγωνισμού, το οποίο μεταφράζεται ως «ο μεγάλος αγώνας του Βορρά».
Αυτό που φαίνεται να συμβαίνει είναι ένας άλλου είδους μεγάλος αγώνας, η σύγκρουση της κλιματικής αλλαγής με μια γεωπολιτική μεταστροφή. Αυτήν τη στιγμή κάνει αρκετό κρύο στο Νουούκ (0 βαθμοί Κελσίου, παγωμένη βροχή), αλλά για τα δεδομένα της Αρκτικής είναι σχεδόν σαν καλοκαίρι. Η υπερθέρμανση του πλανήτη λιώνει τους πάγους στις βόρειες θαλάσσιες οδούς που συνδέουν την Ασία με την Ευρώπη. Τα στελέχη της βιομηχανίας εξορύξεων αναφέρουν ότι η αναζήτηση κοιτασμάτων, η οποία ήταν ανέκαθεν δύσκολη με τον πάγο να μπλοκάρει τα πλοία, έντονους ανέμους να αναγκάζουν τα ελικόπτερα να προσγειωθούν και τα μηχανήματα εκσκαφής να κολλούν, έχει πλέον γίνει πιο εφικτή. Η Αρκτική θερμαίνεται σχεδόν τέσσερις φορές ταχύτερα από τον υπόλοιπο κόσμο και η πρόσβαση σε σπάνιες γαίες σύντομα θα γίνει ευκολότερη.
Αυτό έχει τεράστιο ενδιαφέρον για την Κίνα, αλλά και για τις Ηνωμένες Πολιτείες. Τη δεκαετία του 1980 ο Κινέζος ηγέτης Ντενγκ Σιαοπίνγκ παρατήρησε: «Η Μέση Ανατολή έχει πετρέλαιο, η Κίνα έχει σπάνιες γαίες». Το Πεκίνο θέλησε να κυριαρχήσει σε αυτόν τον κλάδο. Περιόρισε τις εξαγωγές σπάνιων γαιών για να ωθήσει τους μη Κινέζους πελάτες να αγοράζουν κινεζικά προϊόντα που περιέχουν κινεζικές σπάνιες γαίες. Ο παγκόσμιος έλεγχος της Κίνας στη βιομηχανία σπάνιων γαιών αποκάλυψε το επονομαζόμενο «μοναδικό σημείο αποτυχίας» στην αλυσίδα εφοδιασμού πράσινης ενέργειας. Οι Κινέζοι προηγούνται κατά πολύ στον ανταγωνισμό των «πράσινων» εξοπλισμών.
Μέχρι στιγμής η Κίνα, ο δηλωμένος εφιάλτης του προέδρου Τραμπ, δεν έχει κάνει σχεδόν καμία εμφάνιση στη βιασύνη του να αμφισβητήσει την παγκόσμια τάξη. Καθοδηγεί, φυσικά, μεγάλο μέρος του σκεπτικού του όσον αφορά τους δασμούς, αλλά η ομάδα του Τραμπ φαίνεται να θέλει να τακτοποιήσει πρώτα τις εκκρεμείς υποθέσεις εξωτερικής πολιτικής του προέδρου (Ουκρανία, Μέση Ανατολή, ώθηση της Ευρώπης ως προς την άμυνα, αναίρεση της δράσης του Μπάιντεν) προτού ξεκινήσει έναν οικονομικό ψυχρό πόλεμο με το Πεκίνο. Έτσι, το νησί της Αρκτικής βρέθηκε στο στόχαστρο του προέδρου: ως εναρκτήρια βολή προς την Κίνα, ένας τρόπος να εμποδιστεί η άνοδός της.
Ο κόσμος καλείται να διαλέξει ανάμεσα στον δρόμο της Αμερικής, τον δρόμο του κινήματος MAGA που σε αφήνει ήσυχο και ίσως πλουσιότερο υπό την προϋπόθεση ότι θα κρατήσεις τον Τραμπ ευχαριστημένο, και την Κίνα, η οποία δεν εξασφαλίζει την προστασία σου και λαμβάνει όλες τις κρίσιμες αποφάσεις πίσω από μια ομίχλη εξαπάτησης. Η Αμερική προβάλλει τα επιχειρήματά της επισημαίνοντας την εξάπλωση των κινεζικών επιχειρήσεων κατασκοπείας στην Αρκτική. Η Κίνα τριγυρνούσε τον απώτατο Βορρά πολύ πριν έρθει στο προσκήνιο η υπερθέρμανση του πλανήτη. Το 2001 ύψωσε την κόκκινη σημαία της Λαϊκής Δημοκρατίας στο Σβάλμπαρντ και ίδρυσε ένα ερευνητικό κέντρο για την Αρκτική. Μέχρι το 2013 είχε κερδίσει επίσημο καθεστώς παρατηρητή στο Αρκτικό Συμβούλιο. Τώρα συλλέγει όλα τα έγγραφα σχεδιασμού και στρατηγικής, και κατασκοπεύει τις τεχνικές βελτιώσεις στα παγοθραυστικά σκάφη και την ασφάλεια των υποβρύχιων καλωδίων.
Οι δυτικές υπηρεσίες πληροφοριών βλέπουν την κινεζική κατασκοπευτική δραστηριότητα να συμβαδίζει με την αύξηση της θερμοκρασίας των θαλασσών. Τα κινεζικά ποντοπόρα πλοία αυξάνονται, το ίδιο και η παραποίηση δεδομένων («spoofing») των στρατιωτικών GPS στην περιοχή. Η Αλάσκα έχει γίνει μεγάλος στόχος. Ψεύτικοι τουρίστες εξοπλισμένοι με μη επανδρωμένα αεροσκάφη παρακολούθησης συνελήφθησαν στο Άνκορατζ. Οι στόχοι τους: τρεις στρατιωτικές βάσεις που μπορούν να παρέχουν πληροφορίες σχετικά με την πυρηνική άμυνα των ΗΠΑ και τον σχεδιασμό για τα πολυεθνικά πολεμικά παιχνίδια Northern Edge. Κατασκοπευτικά μπαλόνια αιωρούνταν πάνω από τον Καναδά. Οι κινεζικοί αλιευτικοί στόλοι κατευθύνονται βορειότερα προς την Αλάσκα.
Παλαιότερα θεωρούταν ως ένα φυσικά προστατευμένο σύνορο των ΗΠΑ, καθώς η απομόνωση και το κρύο του χειμώνα λειτουργούσαν ως προστατευτικό φράγμα. Το ξεπάγωμα του βορρά έχει δώσει τέλος σε αυτό. Δεδομένης της εγγύτητας της Αλάσκας με τη Ρωσία και της εισβολής της Κίνας, η Αρκτική μετατρέπεται σε ένα ευάλωτο σημείο εισόδου.
Παραμένει, λοιπόν, ένα ισχυρό επιχείρημα ασφάλειας υπέρ της ενίσχυσης της σχέσης μεταξύ των ΗΠΑ και της Γροιλανδίας (και, κατ' επέκταση, με τη Δανία, η οποία διατηρεί την κυριαρχία της περιοχής), το οποίο φτάνει σχεδόν μέχρι την προσάρτηση. Οι κάτοικοι της Γροιλανδίας μάλλον θα το προτιμούσαν αυτό. Ο διαχωρισμός από τη Δανία θα απαιτούσε να υπάρχει ένας προστάτης, μια επιλογή μεταξύ Ουάσιγκτον και Πεκίνου. Η Κίνα παραμένει αμφιλεγόμενη.
Προσπάθησε να αγοράσει μια δανική ναυτική βάση στο νησί μέσω μιας εταιρείας από το Χονγκ Κονγκ το 2016. Δύο χρόνια αργότερα, υπέβαλε προσφορά για την επέκταση των διαδρόμων προσγείωσης και απογείωσης στα αεροδρόμια της Γροιλανδίας. Και οι δύο προσφορές αποκλείστηκαν από την Κοπεγχάγη. Η τοπική κυβέρνηση της Γροιλανδίας, παρότι είναι θετική απέναντι στις κινεζικές επενδύσεις, είναι καχύποπτη ως προς τις περιβαλλοντικές καταστροφές που προκαλούν οι εξορυκτικές εταιρείες της.
Το ένστικτο του αντιπροέδρου είναι να επιβάλει μια επιλογή στη Γροιλανδία, χρησιμοποιώντας το συντριπτικό επιχείρημα ότι μόνο η ευθυγράμμιση με τις ΗΠΑ και η απόλυτη πίστη σε αυτές μπορεί να αποφέρει αποτελέσματα για ένα έδαφος που βρίσκεται σε μια «ταραχώδη γειτονιά». Ως γνωστόν, δοκίμασε την ίδια κίνηση και στον Βολοντίμιρ Ζελένσκι. Υπάρχουν κάποιοι σκεπτικιστές έναντι του Μασκ στην κυβέρνηση που συμφωνούν, υποστηρίζοντας ότι είναι πιο λογικό να αποικιστεί η Γροιλανδία, η οποία απέχει τρεις ώρες με το αεροπλάνο από τη Νέα Υόρκη, παρά ο Άρης. Θα ήταν καλύτερα, όμως, να παρακολουθήσουν πώς θα εξελιχθεί η προσεκτική προσέγγιση της κυρίας Βανς. Το ενδιαφέρον της για τους οδηγούς των ελκήθρων και τα σκυλιά αυτής της νησιωτικής παράδοσης 4.000 ετών υποδηλώνει, τουλάχιστον, σεβασμό για τους ανθρώπους της.
ΠΗΓΗ: Times Media Ltd / News Licensing
