Σε μια ομιλία του το 2015, δύο χρόνια μετά την εκλογή του, ο αείμνηστος Πάπας περιέγραψε το όραμά του για την Καθολική Εκκλησία, προτρέποντάς τη να είναι πιο κοντά στους «εγκαταλελειμμένους, τους ξεχασμένους, τους ατελείς» και καλώντας τη να είναι «μια ευτυχισμένη Εκκλησία, με το πρόσωπο μιας τρυφερής μητέρας, που δείχνει κατανόηση και στέκεται στο πλευρό των ανθρώπων». Η δέσμευση του Φραγκίσκου για μια πιο ανοιχτή, ευρείας βάσης Εκκλησία, σε επαφή με τις μακρινές επισκοπές, ήταν εμφανής το 2015, όταν προσέλκυσε περίπου έξι εκατομμύρια ανθρώπους σε μια Λειτουργία στη Μανίλα, την πρωτεύουσα των Φιλιππίνων, και στη συνέχεια ένα εκατομμύριο στην Κινσάσα, στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, το 2023. Οι 600.000 που παρακολούθησαν τη Λειτουργία κατά την επίσκεψή του στο Ανατολικό Τιμόρ τον Σεπτέμβριο του 2024 αντιστοιχούσαν σχεδόν στον μισό πληθυσμό.

Οι επισκέψεις αυτές ενίσχυσαν την εικόνα της παποσύνης του ως μια ανάσα φρέσκου αέρα μετά τα χρόνια κατά τα οποία ο χωμένος στα βιβλία, συντηρητικός προκάτοχός του, Βενέδικτος ΙΣΤ’ είχε εδραιώσει τη φήμη ενός δογματικού φύλακα, αποκτώντας το προσωνύμιο «ροτβάιλερ του Θεού». Η αποφασιστικότητα του Φραγκίσκου να ακούσει τους πιστούς της Εκκλησίας έδωσε ώθηση στις συνόδους του στη Ρώμη το 2023 και πέρυσι, όπου εξετάστηκαν τα θέματα συζήτησης που καταρτίστηκαν στις επισκοπές και δόθηκε για πρώτη φορά δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες αντιπροσώπους. Παρόλο που αρνήθηκε στους φιλελεύθερους επισκόπους την ευκαιρία να χειροτονούν γυναίκες ως διακόνους, τα γεγονότα αποτέλεσαν κόκκινο πανί για τους συντηρητικούς, που πίστευαν ότι η δουλειά της Εκκλησίας ήταν να διδάσκει τον λόγο του Θεού και όχι να στέλνει ερωτηματολόγια. Αλλά η παποσύνη, όπως διαπίστωσε ο Φραγκίσκος, είναι πιο περίπλοκη από την ανακοίνωση πολιτικών χωρίς αποκλεισμούς.

Ο διορισμός γυναικών σε καίριες θέσεις στο Βατικανό και η δήλωση «Ποιος είμαι εγώ που θα κρίνω;» σχετικά με την ομοφυλοφιλία δεν θα ήταν ποτέ μια εύκολη υπόθεση σε έναν θεσμό που απαγορεύει στις γυναίκες την ιεροσύνη και θεωρεί την ομοφυλοφιλική σεξουαλική επαφή αμαρτία. Κάτι έπρεπε να γίνει και το πρώτο σημάδι ήρθε το 2016, όταν οι επίσκοποι καταψήφισαν την επιθυμία του να διευκολυνθεί η δυνατότητα να λάβουν τη Θεία Κοινωνία οι διαζευγμένοι που είχαν ξαναπαντρευτεί. Οταν ο Φραγκίσκος προχώρησε και επέτρεψε κάποια ευελιξία, οι συντηρητικοί καρδινάλιοι ξεκίνησαν μια εκστρατεία εναντίον του, που θα διαρκούσε για το υπόλοιπο της παποσύνης του. Τρία χρόνια αργότερα, όταν έφτασε πιο κοντά στο να επιτρέψει να πάνε παντρεμένοι ιερείς στον Αμαζόνιο, για να αντιμετωπίσει την έλλειψη κληρικών εκεί, έκανε πίσω μπροστά στην αντίσταση των ανώτερων ιεραρχών. Εν τω μεταξύ, οι εχθροί του, ιδιαίτερα οι συντηρητικοί καθολικοί στις ΗΠΑ, αντιτάχθηκαν στις φιλομεταναστευτικές του απόψεις και στους περιορισμούς της παραδοσιακής λατινικής Λειτουργίας. Ο Πάπας έμεινε πιστός στην αντίθεση της Εκκλησίας όσον αφορά τον γάμο ομόφυλων ζευγαριών, αλλά τον Οκτώβριο του 2023 εξέπληξε πολλούς ανατρέποντας την απαγόρευσή του να ευλογεί τα σύμφωνα συμβίωσης ομόφυλων ζευγαριών.

Εναν μήνα αργότερα, το Βατικανό έδωσε την άδεια να βαφτίζονται τα τρανσέξουαλ άτομα, επισύροντας μια επτασέλιδη καταδίκη από τον Γερμανό καρδινάλιο Γκέρχαρντ Μίλερ, έναν κορυφαίο συντηρητικό αντίπαλο, ο οποίος είπε ότι η αλλαγή φύλου είναι «μια διαβολική φαντασία». Χωρίς να φοβάται να ασχοληθεί με την πολιτική, ο Φραγκίσκος εξέδωσε το 2015 μια πρωτοποριακή εγκύκλιο, το «Laudato Si’» («Δοξασμένος να είσαι»), στην οποία υποστήριξε ότι η καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής αποτελεί καθολικό καθήκον. Συναντήθηκε επίσης με τον Ρώσο Ορθόδοξο Πατριάρχη Μόσχας, Κύριλλο, για να βοηθήσει στην επίλυση ενός σχίσματος 1.000 ετών, και πέτυχε μια ιστορική συμφωνία με το Πεκίνο για τον από κοινού διορισμό επισκόπων στην Κίνα. Και τα δύο διπλωματικά επιτεύγματα αργότερα απέτυχαν. Ο Φραγκίσκος κατηγόρησε τον Κύριλλο ότι είναι «παιδί της χορωδίας» του προέδρου Πούτιν μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και η Κίνα επανειλημμένα παρέκαμψε τη συμφωνία της με τη Ρώμη και έκανε τους δικούς της διορισμούς.

Μέσα στο Βατικανό, όπου ο Φραγκίσκος μετακόμισε σε έναν ξενώνα ιερέων αντί για το παπικό διαμέρισμα και έβγαζε δυσάρεστους λόγους για τους κουτσομπόληδες ανώτερους αξιωματούχους, σύντομα κατηγορήθηκε ότι λαμβάνει αυταρχικές, βιαστικές αποφάσεις, με βάση τις συμβουλές λίγων μόνο έμπιστων βοηθών. Παρά το γεγονός ότι έκανε βήματα για την εξάλειψη της σεξουαλικής κακοποίησης στην Εκκλησία, αναγκάστηκε να παραδεχτεί ότι είχε κάνει «σοβαρά λάθη» όταν αγνόησε ένα σκάνδαλο κακοποίησης στη Χιλή, το οποίο είχε υποβαθμιστεί από έναν από τους στενούς του συμβούλους, τον καρδινάλιο της Χιλής Φρανσίσκο Εράζουριζ. Τα τολμηρά βήματα για τη μεταρρύθμιση των σκοτεινών οικονομικών του Βατικανού κορυφώθηκαν με μια δίκη χρηματοδοτών και προσωπικού για την αδέξια επένδυση δωρεών σε πολυτελή ακίνητα στο Λονδίνο. Μόνο που οι ακροάσεις αποκάλυψαν ότι ο Φραγκίσκος φέρεται να είχε εγκρίνει ορισμένες από τις αποφάσεις. Η συμπεριφορά του έδειχνε έναν Πάπα με γενναίες ιδέες, που δεν φοβόταν να αναταράξει την ιεραρχία του Βατικανού, αλλά συνεχώς επανεξέταζε τις θέσεις του, άλλοτε ανοίγοντας νέους δρόμους και άλλοτε σκοντάφτοντας. Στην ομιλία του το 2015 είπε: «Η χριστιανική διδασκαλία δεν είναι ένα κλειστό σύστημα, ανίκανο να δημιουργήσει ερωτήματα, αμφιβολίες, ερωτηματικά.

Αντιθέτως, είναι ζωντανή, ξέρει να αναταράσσεται, να αναζωογονείται». Επιπλέον, πρόσθεσε: «Εχει ένα πρόσωπο που δεν είναι άκαμπτο, έχει ένα σώμα που κινείται και μεγαλώνει, έχει μια μαλακή σάρκα. Λέγεται Ιησούς Χριστός». Η ομιλία του καθόρισε αυτό που τον ξεχώριζε από τους συντηρητικούς αντιπάλους του. Αλλά αυτό που είχε σημασία για εκατομμύρια καθολικούς ήταν η εστίαση του Φραγκίσκου στους φτωχούς, η μετακίνηση των Σύρων προσφύγων στο Βατικανό, η εγκατάσταση ντους για τους άστεγους δίπλα στην πλατεία του Αγίου Πέτρου και η αγιοποίηση της Μητέρας Τερέζας σε μια τελετή που προσέλκυσε 100.000 προσκυνητές.

ΠΗΓΗ: Times Media Ltd / News Licensing