Η νέα μετάλλαξη Όμικρον έχει αρχίσει να κάνει αισθητή την παρουσία της και να προκαλεί μεγάλη ανησυχία παρά το γεγονός ότι τα επιβεβαιωμένα κρούσματα είναι ελάχιστα.
Θέλοντας να υπάρξει ακόμα μεγαλύτερη ενημέρωση για τη νέα παραλλαγή του κοροναϊού, η εφημερίδα Guardian συνέλεξε τις πρώτες απαραίτητες πληροφορίες σχετικά με τα όσα ήδη γνωρίζουμε επ’ αυτής. Πρόκειται για δέκα χρήσιμες ερωτοαπαντήσεις.

Πώς ονομάζεται

Η παραλλαγή αρχικά αναφερόταν ως B.1.1.529, αλλά την Παρασκευή 26 Νοεμβρίου χαρακτηρίστηκε ως «παραλλαγή ανησυχίας» (VOC) από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, λόγω των «ασχετικών» μεταλλάξεών της και επειδή «τα προκαταρκτικά στοιχεία υποδηλώνουν αυξημένο κίνδυνο επαναμόλυνσης με αυτή την παραλλαγή». Η νέα παραλλαγή ονομάστηκε «Όμικρον».

Πότε εντοπίστηκε για πρώτη φορά

Η παραλλαγή Όμικρον αναγνωρίστηκε την Τρίτη 23 Νοεμβρίου και επισημάνθηκε ως ανησυχητική, λόγω του υψηλού αριθμού μεταλλάξεών της, που θα μπορούσαν να οδηγήσουν το μεταλλαγμένο στέλεχος στο να διαφύγει της ανοσίας – είτε φυσικής, είτε λόγω νόσησης, είτε λόγω εμβολιασμού – που έχει δημιουργήσει ο ανθρώπινος οργανισμός. Συνδέθηκε επίσης με μια αύξηση του αριθμού των κρουσμάτων στην επαρχία Gauteng της Νότιας Αφρικής, μια αστική περιοχή που εμπεριέχει την Πρετόρια και το Γιοχάνεσμπουργκ, τις τελευταίες δύο εβδομάδες. Αυτοί οι δύο παράγοντες έβαλαν γρήγορα το νέο στέλεχος στα «ραντάρ» των ειδικών διεθνώς, με τον επικεφαλής ιατρικό σύμβουλο της υπηρεσίας Υγείας και Ασφάλειας του Ηνωμένου Βασιλείου να περιγράφει την Όμικρον ως «την πιο ανησυχητική που έχουμε δει».

Από πού προέρχεται

Αν και αρχικά συνδέθηκε με την επαρχία Gauteng (Γκαουτένγκ) της Νότιας Αφρικής, η παραλλαγή δεν προήλθε απαραίτητα από εκεί. Το παλαιότερο δείγμα συλλέχθηκε στην Μποτσουάνα στις 11 Νοεμβρίου. Οι επιστήμονες λένε ότι ο ασυνήθιστος «αστερισμός» των μεταλλάξεων υποδηλώνει ότι μπορεί να εμφανίστηκε κατά τη διάρκεια μιας χρόνιας λοίμωξης ενός ανοσοκατασταλμένου ατόμου, όπως ενός ασθενούς HIV/Aids που δεν υπεβλήθηκε σε θεραπεία.

Γιατί ανησυχούν οι επιστήμονες

Η παραλλαγή Όμικρον έχει περισσότερες από 30 μεταλλάξεις στην πρωτεΐνη ακίδας – το «κλειδί» που χρησιμοποιεί ο ιός για να ξεκλειδώσει τα κύτταρα του σώματός μας – υπερδιπλάσιο από τον αριθμό που μεταφέρει η Δέλτα. Μια τέτοια δραματική αλλαγή έχει εγείρει ανησυχίες ότι τα αντισώματα από προηγούμενες λοιμώξεις ή εμβολιασμούς μπορεί να μην είναι πλέον καλά αντιστοιχισμένα. Με βάση τις γνώσεις που έχουμε ως προς τη λίστα των μεταλλάξεων, οι επιστήμονες αναμένουν ότι ο ιός είναι πιο πιθανό να μολύνει – ή να ξαναμολύνει – άτομα που έχουν ανοσία σε προηγούμενες παραλλαγές.

Είναι πιο μεταδοτική;

Αυτό δεν είναι ακόμη σαφές, αλλά η εικόνα που εμφανίζεται είναι ανησυχητική. Υπήρξε μια αύξηση των κρουσμάτων στη Νότια Αφρική – από 273 κρούσματα στις 16 Νοεμβρίου, σε περισσότερα από 1.200 μέχρι την αρχή αυτής της εβδομάδας. Περισσότερο από το 80% εξ αυτών προέρχονταν από την επαρχία Gauteng και η προκαταρκτική ανάλυση υποδηλώνει ότι η παραλλαγή Όμικρον έχει γίνει γρήγορα το κυρίαρχο στέλεχος. Η τιμή R, η οποία δείχνει πόσο γρήγορα αναπτύσσεται μια επιδημία, εκτιμάται ότι είναι 1,47 για τη Νότια Αφρική συνολικά, αλλά 1,93 για το Gauteng. Υπάρχει πιθανότητα να πρόκειται για μια στατιστική απόκλιση, που συνδέεται με ένα συμβάν υπερμετάδοσης, αλλά τα δεδομένα έχουν ήδη προκαλέσει αρκετή ανησυχία, οδηγώντας στη λήψη προληπτικών μέτρων.

Θα λειτουργήσουν τα υπάρχοντα εμβόλια;

Οι επιστήμονες ανησυχούν για τον αριθμό των μεταλλάξεων και το γεγονός ότι ορισμένες από αυτές έχουν ήδη συνδεθεί με την ικανότητα αποφυγής της υπάρχουσας ανοσολογικής προστασίας. Αυτές είναι θεωρητικές προβλέψεις, ωστόσο, και διεξάγονται ταχέως μελέτες για να ελεγχθεί πόσο αποτελεσματικά τα αντισώματα εξουδετερώνουν τη νέα παραλλαγή. Τα πραγματικά δεδομένα για τα ποσοστά επαναμόλυνσης θα δώσουν επίσης σαφέστερη ένδειξη για την έκταση οποιασδήποτε αλλαγής στην ανοσία.
Οι επιστήμονες δεν αναμένουν ότι η παραλλαγή Όμικρον θα είναι μη αναγνωρίσιμη από τα υπάρχοντα αντισώματα, απλώς εκτιμούν ότι τα υπάρχοντα εμβόλια κατά του κοροναϊού μπορεί να παρέχουν λιγότερη προστασία. Επομένως, ένας κρίσιμος στόχος παραμένει η αύξηση των ποσοστών εμβολιασμού, συμπεριλαμβανομένων των τρίτων δόσεων για τις ομάδες κινδύνου.

Τι γίνεται με τα υπάρχοντα φάρμακα;

Οι επιστήμονες αναμένουν ότι τα πρόσφατα εγκεκριμένα αντιικά φάρμακα, όπως το χάπι Merck, θα λειτουργήσουν εξίσου αποτελεσματικά έναντι της νέας παραλλαγής, επειδή αυτά τα φάρμακα δεν στοχεύουν την πρωτεΐνη ακίδας, αλλά λειτουργούν εμποδίζοντας την αναπαραγωγή του ιού.
Ωστόσο, υπάρχει μεγαλύτερος κίνδυνος τα μονοκλωνικά αντισώματα, όπως η θεραπεία με Regeneron, να αποτύχουν ή να αποτύχουν μερικώς, επειδή στοχεύουν τμήματα του ιού που θα έχουν μεταλλαχθεί.

Η Όμικρον θα προκαλέσει πιο σοβαρή νόσηση Covid;

Δεν υπάρχουν ακόμη πληροφορίες για το αν η παραλλαγή οδηγεί σε αλλαγή στα συμπτώματα ή τη σοβαρότητα του Covid – αυτό είναι κάτι που παρακολουθούν στενά οι Νοτιοαφρικανοί επιστήμονες. Δεδομένου ότι υπάρχει μια υστέρηση μεταξύ των λοιμώξεων και των πιο σοβαρών ασθενειών, θα χρειαστούν αρκετές εβδομάδες μέχρι να υπάρξουν σαφή δεδομένα. Σε αυτό το στάδιο, οι επιστήμονες λένε ότι δεν υπάρχει σοβαρός λόγος να υποπτευόμαστε ότι η τελευταία παραλλαγή θα είναι είτε χειρότερη, είτε πιο ήπια.
Μάλιστα, όπως γνωστοποίησε ο καθηγητής, Ηλίας Μόσιαλος, η δρ. Angelique Coetzee, πρόεδρος του Νοτιοαφρικανικού Ιατρικού Συλλόγου, σε δηλώσεις της, ανέφερε πως από όσα γνωρίζουν ώς τώρα, η παραλλαγή Όμικρον προκαλεί ήπια ασθένεια. Πιο αναλυτικά, είπε πως τα συμπτώματα φαίνεται να διαρκούν 1-2 ημέρες και είναι κυρίως κούραση και μυαλγίες και κάποιες φορές συνοδεύονται από βήχα. Επίσης, από όσους κόλλησαν, κανείς δεν έχει χάσει την όσφρηση ή τη γεύση του και κάποιοι έχουν ήδη επιστρέψει στο σπίτι τους.
Επίσης, σχολιάζοντας την κατάσταση στα νοσοκομεία, ανέφερε πως δεν αντιμετωπίζουν μεγαλύτερο φόρτο λόγω εισαγωγών από φορείς τής παραλλαγής Όμικρον. Και προσέθεσε ότι θα πρέπει να περιμένουμε κάποιες εβδομάδες για περισσότερα στοιχεία για τη μεταδοτικότητα – κυρίως για να δούμε τι κλινική εικόνα παρουσιάζουν οι ανεμβολίαστοι.

Μπορούν να τροποποιηθούν τα εμβόλια και πότε θα γίνει αυτό;

Ναι, οι ομάδες πίσω από τα εμβόλια εργάζονται ήδη για την ενημέρωση των εμβολίων με τη νέα πρωτεΐνη ακίδας, προκειμένου να προετοιμαστούν για το ενδεχόμενο να χρειαστεί μια νέα έκδοση.
Πολλές από τις εργασίες προετοιμασίας για μια τέτοια ενημέρωση έλαβαν χώρα όταν εμφανίστηκαν οι παραλλαγές Βήτα και Δέλτα, αν και σε αυτές τις περιπτώσεις τα υπάρχοντα εμβόλια «άντεξαν» καλά. Αυτό σημαίνει ότι οι ερευνητικές ομάδες ήταν ήδη έτοιμες να δημιουργήσουν νέες εκδόσεις εμβολίων και έχουν συζητήσει με τις ρυθμιστικές αρχές ποιες πρόσθετες δοκιμές θα απαιτούνταν. Ωστόσο, μπορεί να χρειαστούν ακόμη τέσσερις έως έξι μήνες προτού τα ενημερωμένα εμβόλια – εάν απαιτούνται – γίνουν ευρέως διαθέσιμα.

Πόσο πιθανό είναι να εξαπλωθεί σε όλο τον κόσμο;

Μέχρι στιγμής, η πλειονότητα των επιβεβαιωμένων κρουσμάτων ήταν στη Νότια Αφρική, με μια «χούφτα» στη Μποτσουάνα και το Χονγκ Κονγκ. Ένα άλλο κρούσμα εντοπίστηκε το βράδυ της Πέμπτης στο Ισραήλ και άλλα δύο κρούσματα είναι ύποπτα στη χώρα.
Την Παρασκευή, το Βέλγιο επιβεβαίωσε ότι είχε εντοπίσει κρούσμα της Όμικρον σε κάποιον που είχε ταξιδέψει στην Αίγυπτο και την Τουρκία, ενώ στη συνέχεια θετικά κρούσματα της νέας παραλλαγής εντοπίστηκαν στη Βρετανία, τη Γερμανία και την Ιταλία.
Παράλληλα, ύποπτα κρούσματα, που δεν έχουν ακόμη βρεθεί θετικά στην συγκεκριμένη παραλλαγή, εντοπίστηκαν στην Ολλανδία και την Τσεχία.
Το πιο ανησυχητικό, πάντως, όπως επισημαίνεται στον Guardian, είναι ότι, βάσει όσων έδειξε η προηγούμενη εμπειρία, οι ταξιδιωτικές απαγορεύσεις τείνουν να κερδίζουν χρόνο, αλλά αν δεν ακολουθήσουμε μια προσέγγιση μηδενικού Covid με σκληρά lockdown, αυτά τα μέτρα είναι απίθανο να σταματήσουν εντελώς την εξάπλωση μιας νέας παραλλαγής.