Σύμφωνα με τη νεότερη έκθεση του Ευρωπαϊκόύ Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης των Νόσων (ECDC), στις 14 Μαΐου 2022, μια οικογενειακή συστάδα δύο περιπτώσεων ευλογιάς των πιθήκων αναφέρθηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο (ΗΒ) από την Υπηρεσία Ασφάλειας Υγείας του Ηνωμένου Βασιλείου (UKHSA). Αυτά τα κρούσματα δεν είχαν σχέση με κρούσμα που είχε εισαχθεί από τη Νιγηρία που είχε αναφερθεί προηγουμένως στις 7 Μαΐου 2022 στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Τις επόμενες ημέρες, πολλά άλλα κράτη μέλη της ΕΕ/ΕΟΧ και άλλες χώρες ανέφεραν περιπτώσεις ευλογιάς των πιθήκων που δεν συνδέονται με ταξίδια σε ενδημικές χώρες.

Και το ECDC συνεχίζει:

Μέχρι τις 31 Μαΐου, έχουν αναφερθεί 321 επιβεβαιωμένα κρούσματα ευλογιάς των πιθήκων από 12 χώρες της ΕΕ/ΕΟΧ και 236 επιβεβαιωμένα κρούσματα έχουν αναφερθεί σε επτά χώρες εκτός ΕΕ/ΕΟΧ. Συνολικά, έχουν αναφερθεί 557 επιβεβαιωμένα κρούσματα παγκοσμίως από χώρες όπου η νόσος δεν θεωρείται ενδημική.

Τι είναι η ευλογιά των πιθήκων;

Η ανθρώπινη ευλογιά των πιθήκων (MPX) είναι μια ζωονοσογόνος ιογενής νόσος που προκαλείται από τον ιό της ευλογιάς των πιθήκων (MPXV). Από τότε που αναγνωρίστηκε για πρώτη φορά ως ανθρώπινη ασθένεια το 1970, τα κρούσματα MPX έχουν αναφερθεί ολοένα και περισσότερο σε πολλές αφρικανικές χώρες λόγω ενός συνδυασμού παραγόντων, όπως η αυξημένη έκθεση (αποδάσωση, σύγκρουση και μετατόπιση), καθώς και η βελτίωση της επιτήρησης και της εργαστηριακής ικανότητας στην αφρικανική περιοχή.

Το πρώτο ξέσπασμα MPX που αναφέρθηκε εκτός Αφρικής ήταν το 2003 στις Ηνωμένες Πολιτείες. Πιο πρόσφατα, το 2018 και το 2019, δύο ταξιδιώτες από το Ηνωμένο Βασίλειο, ένας από το Ισραήλ και ένας από τη Σιγκαπούρη, όλοι με ιστορικό ταξιδιού στη Νιγηρία διαγνώστηκαν με MPX. Αυτή ήταν η πρώτη φορά που οι ταξιδιώτες συνδέθηκαν με μετάδοση MPXV έξω από ένα περιβάλλον εστίας.

Ποια είναι η προέλευση αυτής της επιδημίας;

Σε αντίθεση με τα προηγούμενα κρούσματα ευλογιάς των πιθήκων στην Ευρώπη, τα περισσότερα επόμενα κρούσματα στην τρέχουσα επιδημία δεν έχουν ιστορικό ταξιδιού σε μέρη της Δυτικής και Κεντρικής Αφρικής όπου η ευλογιά των πιθήκων είναι ενδημική. Ορισμένες από τις τρέχουσες περιπτώσεις παρακολούθησαν τις ίδιες εκδηλώσεις σε διαφορετικές χώρες της ΕΕ, όπου είχαν στενή ή σεξουαλική επαφή με άλλους. Απαιτούνται περαιτέρω έρευνες και αλληλουχία για να προσδιοριστούν οι ακριβείς συνθήκες υπό τις οποίες έχουν μολυνθεί οι άνθρωποι.

Πόσο πρέπει να ανησυχούμε για αυτό το ξέσπασμα;

Η ασθένεια είναι πιο πιθανό να εξαπλωθεί μέσω στενών επαφών, για παράδειγμα κατά τη διάρκεια σεξουαλικών δραστηριοτήτων, και σε αυτήν την ομάδα ο κίνδυνος μπορεί να θεωρηθεί υψηλός. Η πιθανότητα εξάπλωσης του MPX σε άτομα που έχουν πολλαπλούς σεξουαλικούς συντρόφους, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων ομάδων ανδρών που κάνουν σεξ με άνδρες (MSM), θεωρείται υψηλή στην ΕΕ/ΕΟΧ. Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί ότι η πιθανότητα εξάπλωσης στον ευρύτερο πληθυσμό είναι χαμηλή και ότι τα περισσότερα κρούσματα στις τρέχουσες εστίες έχουν εμφανιστεί με ήπια συμπτώματα. Οι αρχές δημόσιας υγείας θα πρέπει επί του παρόντος να δώσουν προτεραιότητα στον εντοπισμό, τη διαχείριση και τον εντοπισμό επαφών των περιπτώσεων ευλογιάς των πιθήκων.

Πώς μεταδίδεται ο ιός της ευλογιάς των πιθήκων;

Η ευλογιά των πιθήκων δεν εξαπλώνεται εύκολα μεταξύ των ανθρώπων. Η μετάδοση από άνθρωπο σε άνθρωπο λαμβάνει χώρα μέσω στενής επαφής με μολυσματικό υλικό από δερματικές βλάβες ενός μολυσμένου ατόμου, μέσω σταγονιδίων του αναπνευστικού σε παρατεταμένη πρόσωπο με πρόσωπο επαφή και μέσω φωμίτων. Η επικράτηση, στο τρέχον ξέσπασμα, των διαγνωσμένων περιπτώσεων ανθρώπινης MPX μεταξύ ανδρών που κάνουν σεξ με άνδρες και η φύση των παρουσιαζόμενων βλαβών σε ορισμένες περιπτώσεις, υποδηλώνουν ότι η μετάδοση έγινε κατά τη σεξουαλική επαφή.

Ποια είναι τα συμπτώματα της ευλογιάς των πιθήκων;

Η ανθρώπινη ευλογιά των πιθήκων ξεκινά συχνά με συνδυασμό των ακόλουθων συμπτωμάτων: πυρετός, πονοκέφαλος, ρίγη, εξάντληση, εξασθένηση, πρήξιμο των λεμφαδένων, πόνος στην πλάτη και μυϊκοί πόνοι. Ένα εξάνθημα εμφανίζεται συνήθως μία έως τρεις ημέρες μετά την έναρξη του πυρετού, εμφανίζεται αρχικά στο πρόσωπο και εξαπλώνεται σε άλλα μέρη του σώματος, συμπεριλαμβανομένων των χεριών και των ποδιών. Οι δερματικές βλάβες συχνά εμφανίζονται αρχικά ως κηλίδες, εξελισσόμενες σε βλατίδες, κυστίδια, φλύκταινες, κρούστες και κρούστες.

Πόσο σοβαρή είναι η ασθένεια;

Η κλινική εκδήλωση της ευλογιάς των πιθήκων είναι συνήθως ήπια, όπως στις περισσότερες περιπτώσεις που έχουν αναφερθεί στην Ευρώπη μέχρι σήμερα. Στη Νιγηρία, το clade της Δυτικής Αφρικής έχει παρατηρηθεί ότι έχει ποσοστό θνησιμότητας 3,3%. Η θνησιμότητα είναι υψηλότερη μεταξύ των παιδιών και των νεαρών ενηλίκων και τα ανοσοκατεσταλμένα άτομα διατρέχουν ιδιαίτερα κίνδυνο σοβαρών μορφών της νόσου. Οι περισσότεροι άνθρωποι αναρρώνουν μέσα σε εβδομάδες.

Πώς μπορώ να προστατεύσω τον εαυτό μου και τους άλλους από την ευλογιά των πιθήκων;

Τα μολυσμένα άτομα θα πρέπει να παραμένουν απομονωμένα έως ότου πέσουν οι ψώρα και θα πρέπει ιδιαίτερα να αποφεύγουν τη στενή επαφή με άτομα με ανοσοκαταστολή και κατοικίδια ζώα. Η αποχή από τη σεξουαλική δραστηριότητα και η στενή σωματική επαφή συνιστάται επίσης μέχρι να επουλωθεί το εξάνθημα. Οι θήκες πρέπει να παραμένουν στο δικό τους δωμάτιο όταν βρίσκονται στο σπίτι και να χρησιμοποιούν ειδικά οικιακά είδη (ρούχα, κλινοσκεπάσματα, πετσέτες, σκεύη φαγητού, πιάτα, ποτήρια), τα οποία δεν πρέπει να μοιράζονται με άλλα μέλη του νοικοκυριού.

Οι στενές επαφές των περιπτώσεων ευλογιάς των πιθήκων θα πρέπει να παρακολουθούν μόνοι τους για την ανάπτυξη συμπτωμάτων για 21 ημέρες μετά την τελευταία έκθεση και θα πρέπει να αποφεύγουν τη στενή σωματική επαφή με μικρά παιδιά, έγκυες γυναίκες και άτομα με ανοσοκαταστολή μέχρι να αποκλειστεί το MPX.

Οι φροντιστές και οι συγγενείς πρέπει να αποφεύγουν να αγγίζουν τις δερματικές βλάβες με γυμνά χέρια, να φορούν γάντια μιας χρήσης και να τηρούν αυστηρή υγιεινή των χεριών.

Ποιος είναι ο κίνδυνος ευρύτερης μετάδοσης στην Ευρώπη;

Δεδομένης της ασυνήθιστα υψηλής συχνότητας μετάδοσης από άνθρωπο σε άνθρωπο που παρατηρήθηκε τις τελευταίες εβδομάδες και της πιθανής μετάδοσης από την κοινότητα χωρίς ιστορικό ταξιδιού σε ενδημικές περιοχές, η πιθανότητα περαιτέρω εξάπλωσης του ιού μέσω στενής επαφής, για παράδειγμα κατά τη διάρκεια σεξουαλικών δραστηριοτήτων, θεωρείται υψηλή. Η πιθανότητα μετάδοσης μεταξύ ατόμων χωρίς στενή επαφή θεωρείται πολύ χαμηλή.

Πώς αντιμετωπίζεται η ευλογιά των πιθήκων; Υπάρχει εμβόλιο κατά της ευλογιάς των πιθήκων;

Η θεραπεία είναι κυρίως συμπτωματική και υποστηρικτική, συμπεριλαμβανομένης της πρόληψης και της θεραπείας δευτερογενών βακτηριακών λοιμώξεων. Το εμβόλιο της ευλογιάς μπορεί να προσφέρει διασταυρούμενη προστασία για τον ιό της ευλογιάς. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για προφύλαξη πριν και μετά την έκθεση (PEP) από στενές επαφές με αυξημένο κίνδυνο για σοβαρή νόσο. Λείπουν σημαντικές πληροφορίες σχετικά με τη χρήση των διαθέσιμων εμβολίων κατά της ευλογιάς για ομάδες αυξημένου κινδύνου για σοβαρή νόσο. Επιπλέον, τα αντιικά είναι πιθανές θεραπευτικές επιλογές για σοβαρές περιπτώσεις. Το εμβόλιο κατά της ευλογιάς, εάν χορηγηθεί εντός των πρώτων τεσσάρων ημερών μετά την έκθεση σε επιβεβαιωμένο κρούσμα ευλογιάς μπορεί να έχει σημαντική προστατευτική δράση.

Γιατί το ECDC συνιστά οι περιπτώσεις να αποφεύγουν την επαφή με κατοικίδια;

Τα κατοικίδια θηλαστικά, ιδιαίτερα τα τρωκτικά, είναι ευαίσθητα στον ιό της ευλογιάς των πιθήκων. Εάν αυτά τα κατοικίδια μεταδώσουν την ασθένεια σε άγρια ζώα, υπάρχει κίνδυνος η ασθένεια να γίνει ενδημική στην Ευρώπη σε αυτούς τους ζωικούς πληθυσμούς. Ως εκ τούτου, απαιτείται στενή συνεργασία μεταξύ των αρχών δημόσιας υγείας του ανθρώπου και των κτηνιατρικών αρχών για τη διαχείριση των εκτεθειμένων κατοικίδιων ζώων και την πρόληψη της μετάδοσης της νόσου στην άγρια ζωή.

Η ευλογιά των πιθήκων είναι μια ασυνήθιστη ασθένεια, αλλά έχει εμφανιστεί στην Ευρώπη στο παρελθόν - γιατί προσελκύει τόσο την προσοχή τώρα;

Παλαιότερα, τα κρούσματα εισήχθησαν σποραδικά και σχετίζονταν με ταξίδια σε ενδημικές χώρες, ενώ σε αυτά τα κρούσματα, βλέπουμε μια ασυνήθιστη συχνότητα κρουσμάτων μόλυνσης στην κοινότητα χωρίς ταξιδιωτικές συνδέσεις. Επιπλέον, επηρεάζει δυσανάλογα συγκεκριμένες ομάδες, δηλαδή τους άνδρες που κάνουν σεξ με άνδρες, πιθανώς λόγω στενής ή σεξουαλικής επαφής κατά τη διάρκεια πρόσφατων γεγονότων.