Τα εμβόλια κατά του κοροναϊού πρώτης γενιάς δεν ήταν πανάκεια, ούτε η ανοσία της αγέλης ήρθε και έσωσε την κατάσταση.

Θα μπορούσε να πει κανείς όμως πως ένα εμβόλιο που να καλύπτει όλες τις παραλλαγές του ιού ή όλους τους κοροναϊούς να είναι το πραγματικό «θαύμα της επιστήμης» που θα μπορούσε να τερματίσει επιτέλους την πανδημία της Covid-19;

Απάντηση: Δυστυχώς η κατάσταση είναι πιο περίπλοκη απ’ όσο νομίζουμε.

Ο όρος pan-corononavirus vaccine

«Ο όρος pan-coronavirus vaccine (δηλαδή εμβόλιο που να καλύπτει όλες τις παραλλαγές και υποπαραλλαγές του ιού) δυστύχως έχει έναν αστερίσκο δίπλα του», δήλωσε στο Fortune ο Δρ.Στιούαρτ Ρει, αντιπρόεδρος της Ιατρικής για την ακεραιότητα και την ανάλυση δεδομένων στο Τμήμα Ιατρικής του Johns Hopkins.

Ένα τέτοιο εμβόλιο θα μπορούσε να αντιμετωπίσει όλους τους κοροναϊούς, που ονομάστηκαν έτσι λόγω της εμφάνισής τους που μοιάζει με κορώνα στο μικροσκόπιο. Ή θα μπορούσε να επικεντρωθεί στην COVID-19 και τις μυριάδες παραλλαγές του. Ή θα μπορούσε να αντιμετωπίσει τους τέσσερις μακροχρόνιους κοροναϊούς που κυκλοφορούν ως κοινό κρυολόγημα -ή οποιονδήποτε συνδυασμό τους.

Θα μπορούσε επίσης να προστατεύει από το SARS (σοβαρό οξύ αναπνευστικό σύνδρομο), έναν κοροναϊό που εμφανίστηκε το 2002 και σκότωσε εκατοντάδες ανθρώπους, και το MERS (αναπνευστικό σύνδρομο της Μέσης Ανατολής), έναν άλλο κοροναϊό που εμφανίστηκε το 2012 και σκότωσε εκατοντάδες ανθρώπους.

Ανεπίτευκτος ή εφικτός ο στόχος;

Εκτός από τη δυνατότητα που έχει ένα εμβόλιο να κλείσει την τρέχουσα πανδημία νέων κοροναϊών, ίσως μπορέσει να κλείσει και τον κύκλο των πανδημικών κυμάτων της Covid-19.

«Οι κοροναϊοί μεταπηδούν στον ανθρώπινο πληθυσμό», δήλωσε ο Δρ. Ντουάν Γουεζμαν, καθηγητής στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ και κύριος ερευνητής στο Τμήμα Ρευματολογίας, Ανοσολογίας και Αλλεργίας στο Νοσοκομείο Brigham and Women’s. Είναι επικεφαλής μιας ομάδας ερευνητών που εργάζεται πάνω σε ένα εμβόλιο κατά του πανκορονοϊού με χρηματοδότηση από τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας των ΗΠΑ.

«Δεν ξέρω πότε θα γίνει [το επόμενο]. Ίσως όχι στη διάρκεια της ζωής μας. Αλλά πιθανότατα θα συμβεί κάποια στιγμή», πρόσθεσε.

Όποια μορφή και αν πάρει ένα τέτοιο εμβόλιο, είναι ένας άξιος στόχος, δήλωσε στο Fortune, ο δρ. Μπρους Γουόκερ, διευθυντής του Ινστιτούτου Ragon του MGH, του MIT και του Harvard, ενός ιατρικού ινστιτούτου που επικεντρώνεται στην εξάλειψη των ασθενειών, και συν-επικεφαλής της Κοινοπραξίας της Μασαχουσέτης για την ετοιμότητα σε παθογόνα.

Αλλά μπορεί να παραμείνει για πάντα αυτό ακριβώς: ένας στόχος.

«Νομίζω ότι πρέπει να είμαστε φιλόδοξοι όσον αφορά τον στόχο να δημιουργήσουμε ένα εμβόλιο κατά των κοροναϊών, αλλά δεν θα είναι εύκολη υπόθεση», προειδοποίησε ο Γουόκερ εκτιμώντας πως δεν υπάρχει μια συγκεκριμένη πορεία και κάποιο έτοιμο σχέδιο.

Εργασίες σε εξέλιξη – και ενδεχομένως χρόνια δουλειάς μπροστά μας

Όσο ουρανοκατέβατος κι αν φαντάζει ο στόχος, η επιστημονική κοινότητα έχει κάνει ήδη τα πρώτα της βήματα. Ένα καθολικό εμβόλιο κατά του κοροναϊού αποτελεί κορυφαία ερευνητική προτεραιότητα για μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς, κυβερνητικές υπηρεσίες και κατασκευαστές εμβολίων, σύμφωνα με άρθρο του Απριλίου στο Nature.

Μεταξύ των φορέων που προσπαθούν να δημιουργήσουν ένα νέο εμβόλιο κατά της Covid-19 και των παραλλαγών του είναι η Moderna, το Πανεπιστήμιο Duke και πολλές ακόμη εταιρείες βιοτεχνολογίας.

Ένα τέτοιο εμβόλιο θα μπορούσε πράγματι να χρησιμεύσει ως «ασημένια σφαίρα», είπε:

«Με αυτόν τον τρόπο θα μπορούσατε να εξαλείψετε αυτή την απειλή από το τραπέζι – όχι μόνο τον SARS-CoV-2, αλλά όλους τους κοροναϊούς. Και η εξάλειψη του 30% των κοινών κρυολογημάτων θα ήταν κάτι πολύ καλό. Ωστόσο αυτά τα πράγματα χρειάζονται χρόνο, είπε και έφερε ως παράδειγμα ένα εύστοχο παράδειγμα: το εμβόλιο της γρίπης.

Δεν υπάρχει καθολικό εμβόλιο ούτε κατά της γρίπης, ούτε κατά του HIV

«Δεν έχουμε ακόμη ένα καθολικό εμβόλιο κατά της γρίπης, αν και οι άνθρωποι εργάζονται πάνω σε αυτό εδώ και αρκετό καιρό. Υπάρχουν κάποιες εκδοχές ενός παγκόσμιου εμβολίου γρίπης σε κλινικές δοκιμές, αλλά δεν είναι κάτι που έχει κριθεί ότι έχει αποτελεσματικότητα και αντέχει σε πολλές εποχές γρίπης με πολλά στελέχη».

Ακόμη ένα παράδειγμα είναι ο HIV.

«Εργαζόμαστε εδώ και δεκαετίες πάνω σε εμβόλια για τον HIV», δήλωσε ο Γουέζμαν. «Κάποιοι επιστήμονες πριν από αρκετές δεκαετίες σκέφτονταν: «Θεέ μου, θα περάσουν μόνο λίγα χρόνια μέχρι να έχουμε ένα εμβόλιο για τον HIV», ωστόσο πολλές δεκαετίες αργότερα, εξακολουθούμε να καταλαβαίνουμε ότι έχουμε ακόμη περισσότερα να μάθουμε και για αυτό το πεδίο.

Για να καταστεί ένα καθολικό εμβόλιο κατά του κοροναϊού διαθέσιμο στο ευρύ κοινό θα απαιτηθούν πρόσθετες έρευνες, μελέτες σε ζώα και μελέτες σε πρώιμο στάδιο σε ανθρώπους, οι οποίες μπορεί να διαρκέσουν χρόνια, δήλωσε στο Fortune ο δρ. Νταν Μπαρούτς – καθηγητής ιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ και διευθυντής του Κέντρου Έρευνας Ιολογίας και Εμβολίων.

«Πιθανότατα θα περάσει ακόμη αρκετός καιρός προτού ένα εμβόλιο κατά του πανκορονοϊού να είναι διαθέσιμο στο ευρύ κοινό», δήλωσε ο Μπάρουτς τονίζοντας πως δεν νομίζει ότι κάποιος θα πάει φέτος το φθινόπωρο να το πάρει από το φαρμακείο.

Ελπιδοφόρο το νέο εμβόλιο, αλλά όχι αδιαπέραστο

Ενώ ένα παν-κορονοϊικό εμβόλιο έχει τη δυνατότητα να τερματίσει τα νέα πανδημικά κύματα τουλάχιστον όσον αφορά την αναχαίτιση της σοβαρής νόσου και τους θανάτους- η επιτυχία του θα εξαρτηθεί από το αν αρκετά άτομα σε όλο τον κόσμο θα κάνουν το εμβόλιο, δήλωσε ο δρ Ντάνιελ Κουρίτζκες, επικεφαλής του τμήματος λοιμωδών νοσημάτων στο νοσοκομείο Brighman and Women’s Hospital και καθηγητής ιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ.

Διαφορετικά, ο ιός θα μπορούσε να μάθει να αποφεύγει ακόμη και ένα καθολικό εμβόλιο COVID.

«Όσο ο ιός συνεχίζει να κυκλοφορεί σε σημαντικό αριθμό ανθρώπων, υπάρχει η ευκαιρία για συνεχείς προσαρμογές του ιού», πρόσθεσε. «Εάν εμφανιζόταν μια παραλλαγή που είχε αποκτήσει μεταλλάξεις που ήταν ικανές να αποφύγουν την ανοσολογική απόκριση από το υποτιθέμενο εμβόλιο, ο ιός θα μπορούσε να μεταπηδήσει στον εμβολιασμένο πληθυσμό και να εμφανιστεί ξανά».

Δύο στόχοι

Υπάρχουν δύο στόχοι στους οποίους μπορούν να αποβλέπουν τα εμβόλια: να αποτρέψουν εντελώς τη μόλυνση ή απλώς να αποτρέψουν τη σοβαρή νόσο και τη διαταραχή, όπως κάνουν τα σημερινά εμβόλια COVID.

Ένα παν-κορονοϊικό εμβόλιο θα μπορούσε να αποτρέψει τη σοβαρή νόσο και τη διαταραχή από όλες τις παραλλαγές και υποπαραλλαγές του COVID-19, εξαλείφοντας θεωρητικά την ανάγκη για ενισχυτικά εμβόλια.

Αλλά ένα τέτοιο εμβόλιο μπορεί να εξακολουθεί να επιτρέπει την εξάπλωση της λοίμωξης, όπως κάνουν τα σημερινά εμβόλια, προειδοποιούν οι ειδικοί.

Σε κάθε περίπτωση το μόνο σίγουρο πως προς το παρόν «αναγκαίο καλό» είναι ένα νέο επικαιροποιημένο εμβόλιο κατά των νέων παραλλαγών του ιού και σε αυτό πρέπει να στοχεύσει τώρα η επιστημονική κοινότητα, ενώ ήδη μετράμε αντίστροφα για το φθινόπωρο και ότι συνεπάγεται αυτό τα τελευταία δύο χρόνια.