Σε έξαρση οι λοιμώξεις μέχρι τον Μάρτιο: Τι πρέπει να προσέχουμε παιδιά και μεγάλοι - "Χάνουμε ανθρώπους που δεν έπρεπε"
Οι προτεραιότητες
Αυξάνουν οι αναμονές στα εξωτερικά ιατρεία λόγω των ιώσεων - Πότε πάει το παιδί νοσοκομείο
Εξαρση των αναπνευστικών λοιμώξεων καταγράφεται αυτή την εποχή, η οποία αναμένεται να συνεχιστεί έως το Μάρτιο, για όλες τις ηλικίες και όχι μόνο για τα παιδιά.
Μάλιστα, φέτος, βλέπουμε να αποκαθίσταται η επιδημιολογία που είχαμε και προ covid εποχής, να επανέρχεται η κανονικότητα. Δηλαδή ενώ τα πρώτα χρόνια μετά την οξεία φάση της πανδημίας, το 2022 και το 2023, οι αναπνευστικές λοιμώξεις ξεκινούσαν πολύ νωρίς, ήδη από τον Σεπτέμβριο, φέτος ξεκίνησαν όταν κρύωσε ο καιρός, μετά τα μέσα Νοεμβρίου, όπως άλλωστε είναι η συνήθης επιδημιολογία.
Τα παραπάνω δηλώνει ο καθηγητής Παιδιατρικής και Λοιμωξιολογίας στην Α' Παιδιατρική Κλινική του ΕΚΠΑ Αθανάσιος Μίχος, ο οποίος σε συνέντευξη του στο Πρακτορείο FM και στην Τάνια Μαντουβάλου, μεταξύ άλλων, επισημαίνει, ότι και φέτος η γρίπη και ο κορονοϊός είναι ανταγωνιστικοί. «Όταν αυξάνεται η γρίπη μειώνεται ο covid και αντιστρόφως. Βέβαια τώρα πια δεν βλέπουμε πολλές νοσηλείες από covid στα παιδιά στο νοσοκομείο, όμως μπαίνουν αρκετά παιδιά με γρίπη».
Στο ερώτημα αν υπάρχουν κρεβάτια στο Παίδων, και ποιος είναι ο μέσος όρος αναμονής στα εξωτερικά ιατρεία, ο διακεκριμένος παιδίατρος, απαντά: «Είναι μεγάλη η ροή των περιστατικών. Και είναι γεγονός ότι αυξάνουν οι αναμονές στα εξωτερικά ιατρεία σε όλα τα παιδιατρικά νοσοκομεία, τόσο στα δημόσια, όσο και στα ιδιωτικά, κάτι που αναμένουμε να συνεχιστεί και τους επόμενους δύο μήνες. Όσον αφορά την αναμονή εξαρτάται από τη εφημερία, την ημέρα και το νοσοκομείο. Ξέρουμε ότι αυτό το διάστημα θα έχουμε επιβάρυνση για αυτό και οι γονείς δεν θα πρέπει με τον πρώτο πυρετό να πηγαίνουν στο νοσοκομείο».
Όπως τονίζει ο κ. Μίχος στο νοσοκομείο θα πρέπει να πάνε μόνο αν ο πυρετός παραταθεί πέραν των τριών ημερών, ή βλέπουν το παιδί τους επηρεασμένο. Δηλαδή να μην τρώει, να θέλει συνέχεια να κοιμάται, να κάνει πυρετό με εξάνθημα, που πάντα ανησυχεί τους ειδικούς, γιατί δεν ξέρουνε το αίτιο του, όπως εξηγεί.
Κάτι που χρήζει ιδιαίτερης προσοχής, σύμφωνα με τον καθηγητή Παιδιατρικής είναι τα self test. «Επειδή πλέον τα self test για γρίπη, covid, rsv, γίνονται πολύ εύκολα, οι γονείς βγάζουν ενίοτε λάθος συμπεράσματα. Παραδείγματος χάρη όταν έχει βγει το τεστ θετικό, οι γονείς εκτιμούν ότι είναι μία απλή γρίπη και δεν θα συμβεί κάτι περαιτέρω, και τελικά κάποιες φορές μπορεί να εξελιχθεί σε μία πνευμονία». Όπως μάλιστα διευκρινίζει ο ειδικός, υπάρχουν πολλοί ιοί και βακτήρια που «πάνε πακέτο». «Για παράδειγμα βλέπουμε ότι ο rsv και η γρίπη "πάνε πακέτο" με τον πνευμονιόκοκκο και τον στρεπτόκοκκο. Γι' αυτό και αν ένα παιδί διαγνωστεί με γρίπη ή rsv, μπορεί πάνω σε αυτή την ίωση να πέσει πνευμονιόκοκκος ή στρεπτόκοκκος, το παιδί να κάνει μία πολύ σοβαρή πνευμονία και να μπει στο νοσοκομείο με πολύ σοβαρά συμπτώματα. Άρα, δεν πρέπει να εφησυχάζουν οι γονείς αν διαγνώσουν έναν ιό. Στο ρινοφάρυγγά μας υπάρχουν πολλά βακτήρια και ιοί που συμβιώνουν και συχνά κάνουν συνέργεια με πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα».
Ως εκ τούτου, τονίζει ο κ. Μίχος, είναι απαραίτητη η επικοινωνία με τον παιδίατρο σε κάθε περίπτωση. «Θα πρέπει το παιδί να εξεταστεί από τον παιδίατρο και αν η οικογένεια δεν έχει παιδίατρο να αποταθεί σε κάποιο Κέντρο Υγείας». Ποια λοίμωξη έχει την πρωτοκαθεδρία στα παιδιά, είναι το επόμενο ερώτημα που τίθεται στον υπεύθυνο για τη λειτουργία του Εργαστηρίου Λοιμώξεων και Χημειοθεραπείας στο Χωρέμειο Ερευνητικό Εργαστήριο. «Βλέπουμε πολλούς ιούς που αυτή τη στιγμή πρωταγωνιστούν, όπως rsv, γρίπη κλπ. Δυστυχώς, δεν έχουμε μεγάλο ποσοστό εμβολιασμού στο γενικό πληθυσμό για γρίπη και έτσι έχουμε πολλά περιστατικά και σε παιδιά και σε ενήλικες».
Πού οφείλονται οι περισσότερες νοσηλείες στα παιδιά, ερωτάται στη συνέχεια ο καθηγητής: «Όταν έχουμε ιογενείς λοιμώξεις δεν ταυτοποιούμε πάντα το αίτιο. Αλλά υπάρχει μεγάλη ποικιλία ιών όπως ρινοιοί, αδενοιοί, εντεροιοί κλπ. Φέτος, κυριαρχεί η γρίπη Α. Συνήθως η γρίπη Β έρχεται μετά τον Φεβρουάριο. Είναι στην ουρά θα λέγαμε τον αναπνευστικών λοιμώξεων. Δεν σημαίνει ότι αν κάποιος περάσει γρίπη Α δεν μπορεί να περάσει και γρίπη Β. Το ένα δεν προφυλάσσει από το άλλο. Όσοι έκαναν εμβόλιο (το οποίο καλύπτει και τις δύο) προστατεύονται μερικά. Κι αυτό γιατί δυστυχώς, φέτος, η αποτελεσματικότητα του εμβολίου δεν είναι πάρα πολύ μεγάλη. Είναι γύρω στο 40-50%. Η αλήθεια όμως, είναι ότι κανένα εμβολιασμένο παιδί δεν μπαίνει στο νοσοκομείο με γρίπη κι αυτό είναι κάτι πολύ σημαντικό».
Ο καθηγητής Αθανάσιος Μίχος είναι ο νέος πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Παιδιατρικών Λοιμώξεων. Οπότε το ερώτημα για τις άμεσες προτεραιότητες του, προκύπτει εύλογα, λίγο πριν κλείσει η συνέντευξη: «Κάνουμε ένα νέο ξεκίνημα στην Εταιρεία και στόχοι μας είναι να συμβάλουμε στην ενημέρωση του κοινού για τα θέματα των παιδιατρικών λοιμώξεων και των εμβολίων. Έχει γίνει μία προσπάθεια και από το προηγούμενο διοικητικό συμβούλιο, όπου και φτιάξαμε θεραπευτικά πρωτόκολλα, που αφορούν απλές και νοσοκομειακές παιδιατρικές λοιμώξεις, σε συνεργασία με την Ελληνική Εταιρεία Λοιμώξεων. Και αυτό, είναι ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο τόσο για τους παιδιάτρους, όσο και για τους γονείς. Από κει και πέρα, θεωρώ ότι αυτές οι επιστημονικές εταιρείες θα πρέπει να συνεργάζονται πολύ καλά και με το υπουργείο Υγείας, για τη χάραξη της πολιτικής υγείας. Και μπορούν να συμβάλλουν πάρα πολύ, γιατί έχουν γνώση και αίσθηση των προβλημάτων που υπάρχουν, τόσο στην κοινότητα, όσο και στο νοσοκομείο. Αν παραδείγματος χάρη, υπάρχουν ελλείψεις αντιβιοτικών, αν αυξάνουν κάποιες λοιμώξεις στα νοσοκομεία, ή στην κοινότητα κλπ. Επίσης, θα κάνουμε κάποιες προσπάθειες ενημέρωσης των γονιών για θέματα εμβολίων, καθότι τα τελευταία χρόνια λόγω του covid υπήρξε εμβολιαστική κόπωση».
Για την έξαρση των ιώσεων, των λοιμώξεων και της γρίπης μίλησε σήμερα στο Action24 ο πνευμονολόγος Θεόδωρος Βασιλακόπουλος.
«Έχουμε την αναμενόμενη έξαρση η οποία υπάρχει τον χειμώνα. Αυτή τη χρονιά είχαμε πολύ ήπιο φθινόπωρο και η αρχή του χειμώνα ήταν ήπια, οπότε είναι λογικό τώρα να υπάρχει μια ''αιχμή'' του επιδημικού κύματος των ιώσεων του αναπνευστικού γιατί ο καιρός κρύωσε και μπήκαμε όλοι πολύ περισ στα σπίτια μας», ανέφερε αρχικά.
«Δεν υπάρχει κάτι φοβερό και ιδιαίτερο, έχουμε ιδιαίτερη αύξηση στην γρίπη και στον κορωνοϊό αρχίζουμε να έχουμε αύξηση», πρόσθεσε.
Glomex Player(40599x1hkkig7d8l, v-d750a20k8zl5)
«Το βασικό πρόβλημα που έχουμε είναι ότι χάνουμε ανθρώπους που δεν έπρεπε. Την προηγούμενη εβδομάδα χάσαμε τρεις ανθρώπους από γρίπη και 24 από κορωνοϊό. Αυτό είναι ένα νούμερο που πρέπει να το μειώσουμε, εί δυνατόν, να το μηδενίσουμε και ο τρόπος να το κάνουμε αυτό είναι να εμβολιαστούμε. Δυστυχώς έχουμε κάνει λιγότερα εμβόλια γρίπης και πολύ λιγότερα εμβόλια κορωνοϊού», είπε.
Ερωτηθείς αν τώρα προλαβαίνουμε να εμβολιαστούμε είπε πως προλαβαίνουμε να κάνουμε και τα δυο εμβόλια, γιατί το επιδημικό κύμα θα κρατήσει μέχρι τα μέσα του Απρίλη. «Ο κορωνοϊός δεν ακολουθεί τυπικά επιδημικά κύματα, δεν είναι μια φορά τον χρόνο, μόνο τον χειμώνα, οπότε μπορούμε να εμβολιαστούμε» τόνισε ο καθηγητής.
«Αν κάνω εμβόλιο της γρίπης και κάνω 4 φορές πυρετό, δεν σημαίνει ότι έκανα 4 φορές γρίπη, έκανα 4 ιώσεις του αναπνευστικού. Για να πω ότι έχω γρίπη πρέπει να πάρω δείγμα και να βγει θετικό για γρίπη» ξεκαθάρισε ο κ Βασιλακόπουλος.
Είπε τέλος ότι πρέπει να χρησιμοποιούμε τα φάρμακα μόνο όταν θα υπάρχει λόγος. «Δεν έχει κανένα νόημα να παίρνω το χάπι για τη γρίπη και να το στερήσω από κάποιον που έχει πραγματικά γρίπη. Αυτή είναι η λογική με την ποία πρέπει να κινούμαστε, να παίρνουμε τα φάρμακα μόνο όταν πραγματικά υπάρχει ένδειξη», ανέφερε συγκεκριμένα.
Ιώσεις: Επανέρχεται η κανονικότητα στην επιδημιολογία
Μάλιστα, φέτος, βλέπουμε να αποκαθίσταται η επιδημιολογία που είχαμε και προ covid εποχής, να επανέρχεται η κανονικότητα. Δηλαδή ενώ τα πρώτα χρόνια μετά την οξεία φάση της πανδημίας, το 2022 και το 2023, οι αναπνευστικές λοιμώξεις ξεκινούσαν πολύ νωρίς, ήδη από τον Σεπτέμβριο, φέτος ξεκίνησαν όταν κρύωσε ο καιρός, μετά τα μέσα Νοεμβρίου, όπως άλλωστε είναι η συνήθης επιδημιολογία.Τα παραπάνω δηλώνει ο καθηγητής Παιδιατρικής και Λοιμωξιολογίας στην Α' Παιδιατρική Κλινική του ΕΚΠΑ Αθανάσιος Μίχος, ο οποίος σε συνέντευξη του στο Πρακτορείο FM και στην Τάνια Μαντουβάλου, μεταξύ άλλων, επισημαίνει, ότι και φέτος η γρίπη και ο κορονοϊός είναι ανταγωνιστικοί. «Όταν αυξάνεται η γρίπη μειώνεται ο covid και αντιστρόφως. Βέβαια τώρα πια δεν βλέπουμε πολλές νοσηλείες από covid στα παιδιά στο νοσοκομείο, όμως μπαίνουν αρκετά παιδιά με γρίπη».
Αυξάνουν οι αναμονές στα εξωτερικά ιατρεία - Πότε πάει το παιδί νοσοκομείο
Στο ερώτημα αν υπάρχουν κρεβάτια στο Παίδων, και ποιος είναι ο μέσος όρος αναμονής στα εξωτερικά ιατρεία, ο διακεκριμένος παιδίατρος, απαντά: «Είναι μεγάλη η ροή των περιστατικών. Και είναι γεγονός ότι αυξάνουν οι αναμονές στα εξωτερικά ιατρεία σε όλα τα παιδιατρικά νοσοκομεία, τόσο στα δημόσια, όσο και στα ιδιωτικά, κάτι που αναμένουμε να συνεχιστεί και τους επόμενους δύο μήνες. Όσον αφορά την αναμονή εξαρτάται από τη εφημερία, την ημέρα και το νοσοκομείο. Ξέρουμε ότι αυτό το διάστημα θα έχουμε επιβάρυνση για αυτό και οι γονείς δεν θα πρέπει με τον πρώτο πυρετό να πηγαίνουν στο νοσοκομείο». Όπως τονίζει ο κ. Μίχος στο νοσοκομείο θα πρέπει να πάνε μόνο αν ο πυρετός παραταθεί πέραν των τριών ημερών, ή βλέπουν το παιδί τους επηρεασμένο. Δηλαδή να μην τρώει, να θέλει συνέχεια να κοιμάται, να κάνει πυρετό με εξάνθημα, που πάντα ανησυχεί τους ειδικούς, γιατί δεν ξέρουνε το αίτιο του, όπως εξηγεί.
Προσοχή στα self test- Γιατί πρέπει το παιδί να εξετάζεται από παιδίατρο
Κάτι που χρήζει ιδιαίτερης προσοχής, σύμφωνα με τον καθηγητή Παιδιατρικής είναι τα self test. «Επειδή πλέον τα self test για γρίπη, covid, rsv, γίνονται πολύ εύκολα, οι γονείς βγάζουν ενίοτε λάθος συμπεράσματα. Παραδείγματος χάρη όταν έχει βγει το τεστ θετικό, οι γονείς εκτιμούν ότι είναι μία απλή γρίπη και δεν θα συμβεί κάτι περαιτέρω, και τελικά κάποιες φορές μπορεί να εξελιχθεί σε μία πνευμονία». Όπως μάλιστα διευκρινίζει ο ειδικός, υπάρχουν πολλοί ιοί και βακτήρια που «πάνε πακέτο». «Για παράδειγμα βλέπουμε ότι ο rsv και η γρίπη "πάνε πακέτο" με τον πνευμονιόκοκκο και τον στρεπτόκοκκο. Γι' αυτό και αν ένα παιδί διαγνωστεί με γρίπη ή rsv, μπορεί πάνω σε αυτή την ίωση να πέσει πνευμονιόκοκκος ή στρεπτόκοκκος, το παιδί να κάνει μία πολύ σοβαρή πνευμονία και να μπει στο νοσοκομείο με πολύ σοβαρά συμπτώματα. Άρα, δεν πρέπει να εφησυχάζουν οι γονείς αν διαγνώσουν έναν ιό. Στο ρινοφάρυγγά μας υπάρχουν πολλά βακτήρια και ιοί που συμβιώνουν και συχνά κάνουν συνέργεια με πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα».
Μικρό το ποσοστό των εμβολιασμένων για γρίπη
Ως εκ τούτου, τονίζει ο κ. Μίχος, είναι απαραίτητη η επικοινωνία με τον παιδίατρο σε κάθε περίπτωση. «Θα πρέπει το παιδί να εξεταστεί από τον παιδίατρο και αν η οικογένεια δεν έχει παιδίατρο να αποταθεί σε κάποιο Κέντρο Υγείας». Ποια λοίμωξη έχει την πρωτοκαθεδρία στα παιδιά, είναι το επόμενο ερώτημα που τίθεται στον υπεύθυνο για τη λειτουργία του Εργαστηρίου Λοιμώξεων και Χημειοθεραπείας στο Χωρέμειο Ερευνητικό Εργαστήριο. «Βλέπουμε πολλούς ιούς που αυτή τη στιγμή πρωταγωνιστούν, όπως rsv, γρίπη κλπ. Δυστυχώς, δεν έχουμε μεγάλο ποσοστό εμβολιασμού στο γενικό πληθυσμό για γρίπη και έτσι έχουμε πολλά περιστατικά και σε παιδιά και σε ενήλικες».
Η γρίπη Α δεν προφυλάσσει από τη γρίπη Β
Πού οφείλονται οι περισσότερες νοσηλείες στα παιδιά, ερωτάται στη συνέχεια ο καθηγητής: «Όταν έχουμε ιογενείς λοιμώξεις δεν ταυτοποιούμε πάντα το αίτιο. Αλλά υπάρχει μεγάλη ποικιλία ιών όπως ρινοιοί, αδενοιοί, εντεροιοί κλπ. Φέτος, κυριαρχεί η γρίπη Α. Συνήθως η γρίπη Β έρχεται μετά τον Φεβρουάριο. Είναι στην ουρά θα λέγαμε τον αναπνευστικών λοιμώξεων. Δεν σημαίνει ότι αν κάποιος περάσει γρίπη Α δεν μπορεί να περάσει και γρίπη Β. Το ένα δεν προφυλάσσει από το άλλο. Όσοι έκαναν εμβόλιο (το οποίο καλύπτει και τις δύο) προστατεύονται μερικά. Κι αυτό γιατί δυστυχώς, φέτος, η αποτελεσματικότητα του εμβολίου δεν είναι πάρα πολύ μεγάλη. Είναι γύρω στο 40-50%. Η αλήθεια όμως, είναι ότι κανένα εμβολιασμένο παιδί δεν μπαίνει στο νοσοκομείο με γρίπη κι αυτό είναι κάτι πολύ σημαντικό».
Οι προτεραιότητες της Ελληνικής Εταιρείας Παιδιατρικών Λοιμώξεων
Ο καθηγητής Αθανάσιος Μίχος είναι ο νέος πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Παιδιατρικών Λοιμώξεων. Οπότε το ερώτημα για τις άμεσες προτεραιότητες του, προκύπτει εύλογα, λίγο πριν κλείσει η συνέντευξη: «Κάνουμε ένα νέο ξεκίνημα στην Εταιρεία και στόχοι μας είναι να συμβάλουμε στην ενημέρωση του κοινού για τα θέματα των παιδιατρικών λοιμώξεων και των εμβολίων. Έχει γίνει μία προσπάθεια και από το προηγούμενο διοικητικό συμβούλιο, όπου και φτιάξαμε θεραπευτικά πρωτόκολλα, που αφορούν απλές και νοσοκομειακές παιδιατρικές λοιμώξεις, σε συνεργασία με την Ελληνική Εταιρεία Λοιμώξεων. Και αυτό, είναι ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο τόσο για τους παιδιάτρους, όσο και για τους γονείς. Από κει και πέρα, θεωρώ ότι αυτές οι επιστημονικές εταιρείες θα πρέπει να συνεργάζονται πολύ καλά και με το υπουργείο Υγείας, για τη χάραξη της πολιτικής υγείας. Και μπορούν να συμβάλλουν πάρα πολύ, γιατί έχουν γνώση και αίσθηση των προβλημάτων που υπάρχουν, τόσο στην κοινότητα, όσο και στο νοσοκομείο. Αν παραδείγματος χάρη, υπάρχουν ελλείψεις αντιβιοτικών, αν αυξάνουν κάποιες λοιμώξεις στα νοσοκομεία, ή στην κοινότητα κλπ. Επίσης, θα κάνουμε κάποιες προσπάθειες ενημέρωσης των γονιών για θέματα εμβολίων, καθότι τα τελευταία χρόνια λόγω του covid υπήρξε εμβολιαστική κόπωση».
Βασιλακόπουλος: Μέχρι μέσα Απρίλη το επιδημικό κύμα
Για την έξαρση των ιώσεων, των λοιμώξεων και της γρίπης μίλησε σήμερα στο Action24 ο πνευμονολόγος Θεόδωρος Βασιλακόπουλος.«Έχουμε την αναμενόμενη έξαρση η οποία υπάρχει τον χειμώνα. Αυτή τη χρονιά είχαμε πολύ ήπιο φθινόπωρο και η αρχή του χειμώνα ήταν ήπια, οπότε είναι λογικό τώρα να υπάρχει μια ''αιχμή'' του επιδημικού κύματος των ιώσεων του αναπνευστικού γιατί ο καιρός κρύωσε και μπήκαμε όλοι πολύ περισ στα σπίτια μας», ανέφερε αρχικά.
«Δεν υπάρχει κάτι φοβερό και ιδιαίτερο, έχουμε ιδιαίτερη αύξηση στην γρίπη και στον κορωνοϊό αρχίζουμε να έχουμε αύξηση», πρόσθεσε.
«Χάνουμε ανθρώπους που δεν έπρεπε»
«Το βασικό πρόβλημα που έχουμε είναι ότι χάνουμε ανθρώπους που δεν έπρεπε. Την προηγούμενη εβδομάδα χάσαμε τρεις ανθρώπους από γρίπη και 24 από κορωνοϊό. Αυτό είναι ένα νούμερο που πρέπει να το μειώσουμε, εί δυνατόν, να το μηδενίσουμε και ο τρόπος να το κάνουμε αυτό είναι να εμβολιαστούμε. Δυστυχώς έχουμε κάνει λιγότερα εμβόλια γρίπης και πολύ λιγότερα εμβόλια κορωνοϊού», είπε.Ερωτηθείς αν τώρα προλαβαίνουμε να εμβολιαστούμε είπε πως προλαβαίνουμε να κάνουμε και τα δυο εμβόλια, γιατί το επιδημικό κύμα θα κρατήσει μέχρι τα μέσα του Απρίλη. «Ο κορωνοϊός δεν ακολουθεί τυπικά επιδημικά κύματα, δεν είναι μια φορά τον χρόνο, μόνο τον χειμώνα, οπότε μπορούμε να εμβολιαστούμε» τόνισε ο καθηγητής.
Τι είπε για το χάπι για τη γρίπη
«Αν κάνω εμβόλιο της γρίπης και κάνω 4 φορές πυρετό, δεν σημαίνει ότι έκανα 4 φορές γρίπη, έκανα 4 ιώσεις του αναπνευστικού. Για να πω ότι έχω γρίπη πρέπει να πάρω δείγμα και να βγει θετικό για γρίπη» ξεκαθάρισε ο κ Βασιλακόπουλος.Είπε τέλος ότι πρέπει να χρησιμοποιούμε τα φάρμακα μόνο όταν θα υπάρχει λόγος. «Δεν έχει κανένα νόημα να παίρνω το χάπι για τη γρίπη και να το στερήσω από κάποιον που έχει πραγματικά γρίπη. Αυτή είναι η λογική με την ποία πρέπει να κινούμαστε, να παίρνουμε τα φάρμακα μόνο όταν πραγματικά υπάρχει ένδειξη», ανέφερε συγκεκριμένα.
