Ανησυχία από το ενδεχόμενο να φύγουν οι ΗΠΑ από τον ΠΟΥ - Ποια διεθνή προγράμματα κινδυνεύουν

Σαν βόμβα “έσκασε” στη Γενεύη, και διεθνώς, η απόφαση του νέου Προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, να υπογράψει το διάταγμα για την αποχώρηση της χώρας του από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), αποχώρηση η οποία προγραμματίζεται, σύμφωνα με την νομοθεσία των ΗΠΑ, για τον Ιανουάριο του 2026.

*Διαβάστε ακόμα: Κυριάκος Μητσοτάκης: Κλειστά έως τις 21 Φεβρουαρίου τα σχολεία σε Σαντορίνη, Ίο, Ανάφη και Αμοργό - Σε εγρήγορση ο κρατικός μηχανισμός

Αποκαλυπτικό για το εκρηκτικό κλίμα ανησυχίας, το οποίο επικρατεί ήδη στην έδρα του ΠΟΥ για την ως άνω απόφαση Τραμπ, είναι το επείγον σημείωμα το οποίο απέστειλε στις 23 Ιανουαρίου 2025 η Μόνιμη Αντιπροσωπεία της Ελλάδας στον ΟΗΕ και τους άλλους Διεθνείς Οργανισμούς, από την Γενεύη, στο διπλωματικό γραφείο του πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, και το σύνολο των πολιτικών ηγεσιών των υπουργείων Υγείας και Εξωτερικών.

Το επείγον σημείωμα της Μόνιμης Αντιπροσωπείας, το οποίο έχει στη διάθεσή τους τα parapolitika.gr, αναφέρει, μεταξύ άλλων, χαρακτηριστικά:

“Παρότι η αποχώρηση των ΗΠΑ από τον ΠΟΥ δεν αποτέλεσε έκπληξη, εντούτοις η ανακοίνωση της σχετικής απόφασης προκάλεσε κραδασμούς στο οικοσύστημα της Γενεύης. Και ενώ διπλωματικά προσχήματα τηρήθηκαν σε επισυναπτόμενη ανακοίνωση του ΠΟΥ (έκφραση λύπης, αναφορά σε προσφορά 75 ετών εκ μέρους των ΗΠΑ, επισήμανση της κοινής προσπάθειας για μετασχηματισμό του ΠΟΥ, έκφραση ελπίδας για αναθεώρηση της απόφασης και προσδοκία για συνέχιση της συνεργασίας προς όφελος της παγκόσμιας υγείας και ευημερίας), παράλληλα άρχισαν συζητήσεις για το τι μέλλει γενέσθαι, ιδίως στο σκέλος της χρηματοδότησης”.

Πράγματι, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία για την χρηματοδότηση του ΠΟΥ, οι ΗΠΑ συνεισέφεραν περίπου 988 εκατ. δολάρια μεταξύ του Ιανουαρίου και του Νοεμβρίου του 2024, ένα χρηματικό ποσό το οποίο αντιστοιχεί περίπου στο 14% του συνολικού ετησίου προϋπολογισμού των 6,9 δισ. δολαρίων για τον ΠΟΥ.

Μάλιστα, ένα έγγραφο, το οποίο παρουσιάστηκε σε μια συνεδρίαση για τον προϋπολογισμό του ΠΟΥ, την περασμένη εβδομάδα, και το οποίο είδε το διεθνές πρακτορείο ειδήσεων Associated Press, αναφέρει ότι η χρηματοδότηση των ΗΠΑ “παρέχει τη ραχοκοκαλιά πολλών από τις επιχειρήσεις έκτακτης ανάγκης μεγάλης κλίμακας του ΠΟΥ”. Αυτή η χρηματοδότηση έχει στόχο την αντιμετώπιση και την εξάλειψη ασθενειών, παγκοσμίως. Για παράδειγμα, η χρηματοδότηση εκ μέρους των ΗΠΑ καλύπτει το 95% της χρηματοδότησης των δράσεων κατά της φυματίωσης για τον ΠΟΥ στην Ευρώπη, καθώς και το 60% της χρηματοδότησης των προσπαθειών του Οργανισμού για την αντιμετώπιση της φυματίωσης στην Αφρική και τον Δυτικό Ειρηνικό. Ως αποτέλεσμα της αποχώρησης των ΗΠΑ, οι απαντήσεις του ΠΟΥ στη Μέση Ανατολή, την Ουκρανία και το Σουδάν κινδυνεύουν, μαζί με τα διεθνή προγράμματα του Οργανισμού για την εξάλειψη της πολιομυελίτιδας και του ιού HIV/AIDS, αναφέρει επίσης το έγγραφο το οποίο είδε το Associated Press.

Διελκυστίνδα

Από την δική του πλευρά και ενώ καλλιεργούνται ήδη διεθνείς προσδοκίες περί αριστοτεχνικής “μπλόφας Τραμπ”, προκειμένου, λένε ορισμένοι, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ να επιτύχει σημαντική μείωση της ετήσιας χρηματοδοτικής συνδρομής εκ μέρους της χώρας του για το ταμείο του ΠΟΥ, ο ομότιμος καθηγητής Κοινωνικής και Προληπτικής Ιατρικής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Γιάννης Τούντας, εξηγεί στα parapolitika.gr ότι “ανεξάρτητα από την τελική έκβαση της σχετικής διελκυστίνδας μεταξύ ΗΠΑ και ΠΟΥ, το ενδεχόμενο να αποχωρήσουν οι ΗΠΑ από τον Οργανισμό, τον Ιανουάριο του 2026, είναι εκρηκτικά ανησυχητικό και επικίνδυνο, και μάλιστα σε μία εποχή η οποία, με τις επιδημίες και την επανεμφάνιση ‘ξεχασμένων ασθενειών’, απαιτεί την δραστική αύξηση και όχι την μείωση της χρηματοδότησης των σχετικών δράσεων του ΠΟΥ. Βεβαίως, ο Πρόεδρος Τραμπ εκτιμά ότι ο ΠΟΥ έχει καταστεί πλέον υποχείριο της Κίνας, αλλά έχουμε πολύ δρόμο μπροστά μας για να δούμε την τελική έκβαση της πολύ σοβαρής αυτής διεθνούς διαμάχης”.

Επιπτώσεις σε όλα τα επίπεδα 

ΓΡΑΦΕΙ Ο ΑΡΗΣ ΑΓΓΕΛΗΣ, Γενικός γραμματέας Στρατηγικού Σχεδιασμού του υπουργείου Υγείας

Η ανακοίνωση των Ηνωμένων Πολιτειών να αποχωρήσουν από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) προκάλεσε σημαντικές αντιδράσεις στη διεθνή κοινότητα. 

Κύριο επιχείρημα των ΗΠΑ είναι ότι δεν νοείται η συνεισφορά της Κίνας στον ΠΟΥ να είναι λιγότερο από το 10% της αμερικανικής, Η απόφαση δημιουργεί σοβαρές ανησυχίες για τη βιωσιμότητα του ΠΟΥ, καθώς οι ΗΠΑ αποτελούν έναν από τους βασικούς χρηματοδότες του, καλύπτοντας 18% του ετήσιου προϋπολογισμού.

Η αποχώρηση των ΗΠΑ, εφόσον αποτελέσει πραγματικότητα, καθώς σύμφωνα και με τη νομοθεσία των ΗΠΑ αυτή θα τελεστεί μετά την πάροδο ενός έτους από τη λήψη της απόφασης και αφού έχει πληρωθεί υποχρεωτική εισφορά τρέχοντος έτους, αναμένεται να έχει επιπτώσεις σε όλα τα επίπεδα - παγκόσμια, ευρωπαϊκά και εθνικά.

Ο ΠΟΥ διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην υποστήριξη των εθνικών συστημάτων υγείας και της ανθεκτικότητα τους, στην πρόληψη και αντιμετώπιση μεταδοτικών ασθενειών και στη διαχείριση υγειονομικών κρίσεων, μεταξύ άλλων. 

Στο πλαίσιο αυτό, η συνεργασία της χώρας μας με τον ΠΟΥ,  ειδικά με το περιφερειακό γραφείο του στην Αθήνα με το οποίο συνεργαζόμαστε για πληθώρα προγραμμάτων, καθίσταται ακόμη πιο σημαντική, προκειμένου να διασφαλιστεί η συνέχεια τους. Η αποχώρηση των ΗΠΑ θα μπορούσε να έχει επιπτώσεις και στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων, καθώς η σταθερή χρηματοδότηση και τεχνική υποστήριξη του Οργανισμού είναι κρίσιμη για την ενίσχυση των εθνικών τους συστημάτων. Συγκεκριμένα, προδιαγράφονται σοβαρές επιπτώσεις όπως αυτές για τον HIV, την ηπατίτιδα, τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, όπου η συμμετοχή των ΗΠΑ είναι 75%.

Η εξέλιξη εγείρει επίσης ερωτήματα σχετικά με την αποδυνάμωση των διεθνών οργανισμών και τη συνοχή της παγκόσμιας διακυβέρνησης στον τομέα της υγείας. Η πανδημία COVID-19,  ο πόλεμος στην Ουκρανία και την Μέση Ανατολή, και άλλες προκλήσεις των τελευταίων ετών έχουν αποδείξει την αναγκαιότητα ισχυρής πολυμερής συνεργασίας. Η ελληνική κυβέρνηση υποστηρίζει ενεργά τη διεθνή συνεργασία. 

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει εκφράσει έντονη ανησυχία για την απόφαση αυτή, τονίζοντας ότι η διατήρηση της διεθνούς συνεργασίας είναι απαραίτητη για την προστασία της δημόσιας υγείας. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει επιβεβαιώσει τη δέσμευση της να συνεχίσει την υποστήριξη του ΠΟΥ. Η απόσυρση των ΗΠΑ από τη Συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα αποτελεί μια ακόμη εξέλιξη που αποδυναμώνει την πολυμερή συνεργασία και τις διεθνείς δεσμεύσεις για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης.

Η ΕΕ και οι υπόλοιποι διεθνείς εταίροι καλούνται να αναλάβουν πρωτοβουλίες για τη διασφάλιση της σταθερότητας και της λειτουργικότητας του ΠΟΥ, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για συλλογική, συντονισμένη δράση και διατήρηση της διεθνούς συνεργασίας στον τομέα της υγείας. Το τι μέλλει γενέσθαι μένεται να φανεί στο άμεσο μέλλον.