Ο αριθμός των παιδιών που έχουν γεννηθεί τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα από γυναίκες άνω των 50 ετών υπολογίζονται σε πολλές εκατοντάδες. Οι γυναίκες άνω των 50 που επιθυμούν να κυοφορήσουν, συνήθως το κάνουν με δωρεά ωαρίων, δεδομένης της φυσιολογικής εξάντλησης του αποθεματικού των ωοθηκών σε αυτή την ηλικία. Η χρήση ωαρίων από νεότερη δότρια αυξάνει σημαντικά τις πιθανότητες επιτυχούς κύησης και γέννησης υγιούς παιδιού. Ωστόσο, σε αρκετές περιπτώσεις οι γυναίκες χρησιμοποιούν τα δικά τους ωάρια (ομόλογα) ή και έμβρυα τα οποία είχαν κρυοσυντηρήσει και φυλάξει σε νεότερη ηλικία. Η κυοφορία μετά τα 50 ενέχει αυξημένους ιατρικούς κινδύνους, τόσο για τη μητέρα όσο και για το έμβρυο - υπέρταση, σακχαρώδης διαβήτης κύησης, πρόωρος τοκετός είναι πιο συχνοί.
Η Ελλάδα προσελκύει επίσης ασθενείς από το εξωτερικό, που επιλέγουν ελληνικά κέντρα υποβοηθούμενης αναπαραγωγής για την ποιότητα των υπηρεσιών, το ευνοϊκό νομοθετικό πλαίσιο και το σχετικά χαμηλό κόστος. Η συζήτηση συνεχίζεται για το ηθικό και κοινωνικό πλαίσιο της τεκνοποίησης σε προχωρημένη ηλικία, με επιχειρήματα υπέρ της ελευθερίας επιλογής αλλά και ανησυχίες για τη μελλοντική φροντίδα του παιδιού. Ωστόσο, με σωστή ιατρική παρακολούθηση και ψυχολογική υποστήριξη, πολλές γυναίκες άνω των 50 καταφέρνουν να βιώσουν τη μητρότητα με ασφάλεια και πληρότητα.
Σύμφωνα με τα σημερινά δεδομένα και ειδικότερα σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 4 του ν. 3305/2005, όπως ισχύει μετά την τροποποίησή του με το άρθρο 3 του ν. 4958/22 (ΦΕΚ 142/Α/21.07.22): «1. Οι μέθοδοι Ι.Υ.Α. εφαρμόζονται σε ενήλικα πρόσωπα μέχρι την ηλικία φυσικής ικανότητας αναπαραγωγής του υποβοηθούμενου προσώπου. Σε περίπτωση που το υποβοηθούμενο πρόσωπο είναι γυναίκα, ως ηλικία φυσικής ικανότητας αναπαραγωγής νοείται το πεντηκοστό τέταρτο έτος (54 έτη και 0 ημέρες). Σε γυναίκες ηλικίας πενήντα ετών και μίας ημέρας (50 έτη και 1 ημέρα) μέχρι πενήντα τεσσάρων ετών (54 έτη και 0 ημέρες) δύναται να εφαρμοσθεί μέθοδος ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής μόνο μετά από σχετική άδεια της Αρχής».
Η Εθνική Αρχή Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής εισηγήθηκε το έτος 2022 στο Υπουργείο Υγείας την αύξηση του ορίου ηλικίας για εφαρμογή μεθόδου υποβοηθούμενης αναπαραγωγής στην ηλικία των 54 ετών. Αρχικά, με το 3ο άρθρο του Ν. 4812/2021 (ΦΕΚ 110/Α/30.06.2021), για χρονικό διάστημα δύο (2) ετών το ηλικιακό όριο της επιτρεπτής διενέργειας υποβοηθούμενης αναπαραγωγής σε περίπτωση που το υποβοηθούμενο πρόσωπο είναι γυναίκα προσαυξήθηκε μέχρι το πεντηκοστό δεύτερο (52ο) έτος της ηλικίας.
Από το έτος 2022, για την εφαρμογή μεθόδου ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής σε γυναίκα άνω των 50 ετών (50 έτη και 1 ημέρα) και μέχρι την ηλικία των πενήντα τεσσάρων ετών (54 έτη και 0 ημέρες) απαιτείται άδεια της Εθνικής Αρχής Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής. Η ως άνω άδεια Εθνικής Αρχής Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, εφ’ όσον χορηγηθεί, έχει ισχύ για ένα (1) έτος από την ημερομηνία έκδοσής της, και πάντα μέχρι το πεντηκοστό τέταρτο (54ο) έτος της ηλικίας και μηδέν ημέρες κατά την ημέρα της εμβρυομεταφοράς.
Για τον σκοπό αυτό απαιτείται οι γυναίκες είτε οι ίδιες είτε, μέσω των ΜΙΥΑ, κατόπιν σχετικής εξουσιοδότησης, να προσκομίσουν κατάλληλη γνωμάτευση γυναικολόγου, καρδιολόγου ή παθολόγου, καθώς και ιατρού για τον μαστού που πιστοποιούν ότι η φυσική και σωματική τους κατάσταση τους επιτρέπει την κυοφορία και τον τοκετό, σύμφωνα με τη σχετική οδηγία της Αρχής. Αντίστοιχη γνωμάτευση ιατρού/ων αντίστοιχης ειδικότητας απαιτείται και σε περίπτωση ύπαρξης ιστορικού άλλης νόσου για την ασθενή.
Ενδεικτικά αναφέρεται ότι κατά το έτος 2023, σύμφωνα με τα δημοσιευμένα στοιχεία της έκθεσης πεπραγμένων, η Εθνική Αρχή Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, διεκπεραίωσε 766 αιτήματα υποβολής σε μεθόδους ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής σε γυναίκες άνω των 50 ετών και χορήγησε 759 άδειες. Ο αριθμός αυτός αναμένεται να είναι ακόμη μεγαλύτερος για το έτος 2024.
Άδεια απαιτείται και όταν γυναίκα ηλικίας άνω των 50 ετών και 0 ημέρες επιθυμεί να αποκτήσει τέκνο με τη μέθοδο της παρένθετης μητρότητας. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν επίσημα στατιστικά στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ προηγούμενων ετών, τα οποία επιβεβαιώνουν ότι ο αριθμός των παιδιών που γεννιούνται στην Ελλάδα από γυναίκες άνω των 50 ετών δεν μπορούσε πλέον να παραβλεφθεί και να θεωρηθεί αμελητέος, και τα οποία ασφαλώς θα ελήφθησαν υπόψη κατά την ψήφιση του νέου νόμου.
*Ο dr Ηλία Τσάκος είναι MD, FRCOG, Μαιευτήρας Χειρουργός Γυναικολόγος, Διευθυντής Embryoclinic, IVF, Greece, Ιδρυτικό Μέλος και Μέλος των Δ.Σ. της Ελληνικής Εταιρείας Ιατρών Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής και της Ελληνικής Εταιρείας Διατήρησης Αναπαραγωγής
