Όπως αναφέρεται σε σχετική ανακοίνωση, οι αντιδράσεις των μαθητών σε αυτή την κρίσιμη στιγμή ποικίλουν: «Κάποιοι έφηβοι καταφέρνουν να αντιληφθούν την κρισιμότητα της στιγμής χωρίς υπερβολές, να αποδεχτούν την ύπαρξη του άγχους και να οργανώσουν την προσπάθειά τους. Άλλοι παραιτούνται κάποια στιγμή υπό το βάρος του άγχους και των προσδοκιών, ενώ άλλοι μπορεί να βιώνουν το άγχος τους ως κάτι βασανιστικό που υποβαθμίζει την ποιότητα της ζωής τους (ύπνος, ευεξία, σωματική υγεία) ή εμποδίζει την επίδοση τους στις εξετάσεις».

Οι επιστήμονες της Γραμμής 11525 της Ένωσης Μαζί για το Παιδί επισημαίνουν ότι το άγχος είναι η ψυχική και σωματική πίεση που νιώθει ένα άτομο όταν «κινδυνεύει», όταν δηλαδή διακυβεύεται η σωματική ή η ψυχική του ακεραιότητα. Το αποτέλεσμα των εξετάσεων, εξάλλου, έχει επιπτώσεις στην εικόνα που έχουν για τον μαθητή γονείς, δάσκαλοι και συνομήλικοι και επηρεάζει άμεσα την αυτοεκτίμησή του.

Σύμφωνα με τους ειδικούς της Ένωσης, το άγχος «μπορεί να εκδηλώνεται με συμπτώματα σε γνωστικό, συναισθηματικό ή/και σωματικό επίπεδο. Στο γνωστικό επίπεδο μπορεί να πάρει τη μορφή αρνητικών και δυσλειτουργικών σκέψεων (π.χ.: «είμαι άχρηστος», «δεν θα τα καταφέρω», «δεν θυμάμαι τίποτα», «θα αποτύχω»). Οι αρνητικές αυτές σκέψεις προκαλούν συναισθήματα νευρικότητας, θυμού, οξυθυμίας και ανησυχίας, φόβου ή απογοήτευσης». Συχνά, λόγω του άγχους «μπορεί να εμφανιστούν και σωματικά συμπτώματα, όπως αϋπνία, κεφαλαλγίες, κοιλιακά άλγη, δερματικά εξανθήματα. Μπορεί ακόμα να εκδηλώνεται με διαταραχές διατροφής, διαταραχές ύπνου, με ταχυκαρδίες, ταχύπνοια και εφίδρωση».

Σύμφωνα, επίσης, με τους ψυχολόγους της Γραμμής, τον έφηβο μπορεί να βοηθήσει «η γνώση και η αναγνώριση ότι το άγχος είναι κάτι φυσιολογικό», η «αναγνώριση των σωματικών και ψυχικών ορίων», ο επαρκής ύπνος και η ξεκούραση. Επίσης, ένα μικρό διάλλειμα μπορεί να είναι αναζωογονητικό και να βοηθήσει τον μαθητή να συγκεντρώσει και πάλι την προσοχή του στο διάβασμα ή την εξέταση. Σημαντικό είναι και το μοίρασμα του βιώματός τους με συνομηλίκους όπως και να εξηγήσει στους γονείς τι μπορεί να είναι βοηθητικό και τι όχι, στη στάση τους.

Αυτό που επισημαίνουν οι ειδικοί της Γραμμής 11525 είναι οι γονείς και οι έφηβοι «να δώσουν την απαιτούμενη σημασία ή να απευθυνθούν σε έναν ειδικό όταν οι εκδηλώσεις αυτές του άγχους γίνονται πολύ συχνές και έντονες, όταν η ανασφάλεια και η υποτίμηση του εαυτού τείνει να γίνει ένα μόνιμο χαρακτηριστικό ή όταν εμφανίζονται σωματικά συμπτώματα».

Σχετικά με το ρόλο των γονέων οι ψυχολόγοι σημειώνουν μεταξύ άλλων πως όταν οι έφηβοι δείξουν αδιαφορία απέναντι στις εξετάσεις, κάτι που «συνήθως αποτελεί μια αμυντική στάση απέναντι στην ανασφάλειά τους ή μια αντίδραση απέναντι στην πίεση των γονιών», τότε, οι γονείς «είναι σημαντικό να ξανασυζητήσουν εάν ο έφηβος συνεχίζει να θέλει να επιτύχει τον συγκεκριμένο στόχο, να του υπενθυμίσουν την προσπάθεια που έχει ήδη καταβάλει, καθώς και ότι για εκείνους κάθε ενδεχόμενο είναι αποδεκτό».

«Μιλώντας για παιδιά που βρίσκονται στην εφηβεία», συνεχίζουν οι επιστήμονες, «η πιο σημαντική βοήθεια που μπορούν να προσφέρουν οι γονείς προς εκείνα είναι η κατανόηση στον τρόπο που βιώνουν τα πράγματα. Έτσι ο έφηβος μπορεί να αισθανθεί πιο άνετα προκειμένου να μιλήσει μαζί τους για τα συναισθήματα, τις σκέψεις και τη σημασία που έχει για εκείνον ο επιδιωκόμενος στόχος».

Οι γονείς οφείλουν επίσης να δημιουργήσουν ένα ήρεμο περιβάλλον χωρίς εντάσεις και να μην παρεμβαίνουν στον τρόπο διαβάσματος των εφήβων, αλλά να τους επιτρέψουν να τον ορίσουν οι ίδιοι. Είναι πολύ σημαντικό οι έφηβοι να αισθάνονται ότι οι επιθυμίες τους είναι σεβαστές και ότι οι στόχοι είναι δικοί τους.

Σχετικά, τέλος, με την ημέρα των εξετάσεων παρατίθενται οι παρακάτω συμβουλές προς τους μαθητές:

- Να χαλαρώσουν και να συγκεντρωθούν

- Να ξεκινήσουν από αυτά που γνωρίζουν καλά και αισθάνονται πιο σίγουροι

- Να μοιράσουν καλά το χρόνο που έχουν

- Να χρησιμοποιήσουν το πρόχειρο για να οργανώσουν τις σκέψεις και το χρόνο τους ακόμη και για αυτά που τους φαίνονται εύκολα

- Αν «κολλήσουν» σε μια ερώτηση, ας την αφήσουν για λίγο, να προχωρήσουν στην επόμενη και θα επανέλθουν αργότερα

- Να αφήσουν χρόνο για να ελέγξουν τις απαντήσεις τους πριν παραδώσουν το γραπτό τους

Η πανελλαδική «Γραμμή 11525», μια τηλεφωνική γραμμή βοήθειας που απευθύνεται σε παιδιά, γονείς και εκπαιδευτικούς και το Συμβουλευτικό Κέντρο της Ένωσης

«Μαζί για το Παιδί» (Αγίου Θωμά 14, Αμπελόκηποι) λειτουργούν από Δευτέρα έως Παρασκευή (9:00-21:00).