Βιταμίνη C: Από ποιες τροφές την αντλούσαν οι αρχαίοι Έλληνες
Τα πορτοκάλια ήρθαν τον 10ο αιώνα στην Ευρώπη από την Κίνα. Από ποιες τροφές έπαιρναν την βιταμίνη C οι αρχαίοι Έλληνες;
Λίγα λόγια για την ιστορία
Σύμφωνα με το μύθο, ο βασιλιάς της Τίρυνθας Ευρυσθέας έδωσε εντολή στον Ηρακλή να του φέρει τα μήλα των Εσπερίδων, που φύτρωναν στον κήπο των θεών και ήταν δώρο της Γαίας στην Ήρα, για το γάμο της με τον Δία.
Ύστερα από πολλές περιπέτειες, ο Ηρακλής κατάφερε να κόψει τρεις χρυσούς καρπούς αντιμετωπίζοντας τους φύλακες του κήπου, τις νύμφες Εσπερίδες και στον ακοίμητο δράκο Λάδωνα, ένα φοβερό φίδι με εκατό κεφάλια, και να τους φέρει στον Ευρυσθέα. Από τα μυθολογικά μήλα των Εσπερίδων προέρχεται και ο γενικός χαρακτηρισμός αυτής της κατηγορίας φρούτων: εσπεριδοειδή.
Ο πρώτος καρπός που εμφανίστηκε στην Ευρώπη ήταν το λεμόνι. Το «κίτριον» φαίνεται να περιγράφει ο Θεόφραστος ως «μήλον το περσικόν ή μηδικόν», και αργότερα ο ιατροφιλόσοφος και βοτανολόγος Διοσκουρίδης ισχυρίζεται ότι «τα μηδικά λεγόμενα ή περσικά ή κεδρόμηλα είναι τα σε όλους γνωστά κίτρια». Οι ιστορικές πηγές πάντως δεν δίνουν πληροφορίες για καλλιέργεια εσπεριδοειδών.
Η πορτοκαλιά εισήχθη από την Κίνα ή, κατά μία άλλη εκδοχή, από την Ινδία. Διαδόθηκε από τους Πορτογάλους τον 10ο αιώνα και άρχισε να καλλιεργείται εντατικά στην Ευρώπη μετά τον 15ο αιώνα. Από το όνομα της Πορτογαλίας πήρε και το όνομά του το νέο φρούτο.
Βιταμίνη C η φυσική ασπίδα στις ιώσεις
Η βιταμίνη C ή αλλιώς ασκορβικό οξύ είναι η πιο γνωστή και η πιο σημαντική από όλες τις βιταμίνες και περιέχεται σε πολλές φυτικές τροφές. Είναι η πιο σημαντική διότι η παντελής έλλειψή της από το ανθρώπινο σώμα οδηγεί στο θάνατο μέσα σε περίπου τρεις μήνες λόγω μιας τρομερής ασθένειας που εμφανίζεται, το σκορβούτο.
Η βιταμίνη C απομονώθηκε το 1928 από το βιοχημικό Ούγγρο νομπελίστα Άλμπερτ Ζεντ Γκιόργκι. Η ονομασία της ασκορβικό οξύ σημαίνει ότι προλαβαίνει και θεραπεύει το σκορβούτο.
Βιταμίνη C περιέχουν κυρίως οι φυτικές τροφές. Εσπεριδοειδή, μπρόκολα, σκουροπράσινα πυκνόφυλλα λαχανικά, κόκκινες και πράσινες πιπεριές, φράουλες και ακτινίδια αποτελούν τροφές πλούσιες σε βιταμίνη C.
Αλλά και το ωμό κρέας περιέχει μια μικρή ποσότητα (προπαντός το συκώτι). Πάντως, οι μαγειρεμένες τροφές περιέχουν πολύ λιγότερη ποσότητα από τις ωμές διότι η θερμότητα καταστρέφει σε μεγάλο ποσοστό τη βιταμίνη C.
Η βιταμίνη C είναι ένα ισχυρό υδατοδιαλυτό αντιοξειδωτικό που καταπολεμά τις ελεύθερες ρίζες στα υδάτινα μέρη του κυττάρου. Επίσης, είναι απαραίτητη στη σύνθεση του κολλαγόνου.
Ρυθμίζει την επούλωση των πληγών και προάγει την απορρόφηση του σιδήρου. Θεωρείται ότι προφυλάσσει από το κοινό κρυολόγημα.
Υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν ότι μπορεί να βοηθά στην πρόληψη ορισμένων καρκίνων (στο παρελθόν υπήρχε μια μεγάλη διαμάχη με πρωταγωνιστή τον Linus Pauling σχετικά με το ρόλο που παίζει η βιταμίνη C στον καρκίνο.
Φαίνεται ότι η μακροχρόνια λήψη βιταμίνης C μέσω συμπληρωμάτων μπορεί να μειώσει σημαντικά την εμφάνιση του καταρράκτη στα μάτια. Πάντως, οι πολύ υψηλές δόσεις βιταμίνης C, πάνω από 3 γραμμάρια τη ημέρα, μπορούν να προκαλέσουν διάρροια (αλλά υπάρχουν μεγάλες διαφορές από άτομο σε άτομο σχετικά με την ποσότητα που μπορεί να προκαλέσει αυτό το πρόβλημα).
Αν και 10 mg την ημέρα μπορούν να αποτρέψουν το σκορβούτο, οι ημερήσιες ανάγκες του ανθρώπου σε βιταμίνη C θεωρείται σήμερα ότι είναι γύρω στα 100 mg.
Ορισμένοι επιστήμονες θεωρούν ότι πρέπει κάποιος να λαμβάνει τουλάχιστον 200 mg την ημέρα και άλλοι ανεβάζουν αυτή την ποσότητα ακόμη παραπάνω.
Μικρό μυστικό
Να ξέρετε πάντως ότι αν παίρνετε συμπληρώματα βιταμίνης C, δεν πρέπει να καταναλώνετε όλη την ποσότητα μέσα σε μια δόση. Σπάστε το χαπάκι (αν γίνεται) σε δύο ή τέσσερα μέρη και πάρτε τη βιταμίνη τρεις ή τέσσερις φορές μέσα στην ημέρα, κατά προτίμηση μαζί με το φαγητό.
Αυτό πρέπει να το κάνετε διότι η απορρόφηση της βιταμίνης C μειώνεται σημαντικά καθώς αυξάνεται η ποσότητα πρόσληψης. Για παράδειγμα, αν κάποιος πάρει 100 mg σε μια δόση, ο οργανισμός του απορροφά περίπου το 90% αλλά αν πάρει 1000 mg τότε δεν θα απορροφήσει παραπάνω από 50%.
Το ίδιο πρέπει να κάνετε να χρησιμοποιείται βιταμίνη C για να καταπολεμήσετε το κρυολόγημα. Η βιταμίνη πρέπει να λαμβάνεται σπαστά για να υπάρχει συνεχώς σε ικανοποιητική ποσότητα στον οργανισμό.
Υπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ του να πάρετε 1000 mg μια φορά την ημέρα από το να πάρετε 250 mg τέσσερις φορές την ημέρα.
Ζωικές τροφές
Η βιταμίνη C υπάρχει και στο κρέας, κυρίως στο συκώτι και λιγότερο στους μυς. Δεδομένου ότι οι μυς παρέχουν την πλειοψηφία των κρεάτων που καταναλώνονται στην ανθρώπινη διατροφή, οι ζωικές τροφές δεν είναι αξιόπιστη πηγή βιταμίνης C.
Σύμφωνα με το μύθο, ο βασιλιάς της Τίρυνθας Ευρυσθέας έδωσε εντολή στον Ηρακλή να του φέρει τα μήλα των Εσπερίδων, που φύτρωναν στον κήπο των θεών και ήταν δώρο της Γαίας στην Ήρα, για το γάμο της με τον Δία.
Ύστερα από πολλές περιπέτειες, ο Ηρακλής κατάφερε να κόψει τρεις χρυσούς καρπούς αντιμετωπίζοντας τους φύλακες του κήπου, τις νύμφες Εσπερίδες και στον ακοίμητο δράκο Λάδωνα, ένα φοβερό φίδι με εκατό κεφάλια, και να τους φέρει στον Ευρυσθέα. Από τα μυθολογικά μήλα των Εσπερίδων προέρχεται και ο γενικός χαρακτηρισμός αυτής της κατηγορίας φρούτων: εσπεριδοειδή.
Ο πρώτος καρπός που εμφανίστηκε στην Ευρώπη ήταν το λεμόνι. Το «κίτριον» φαίνεται να περιγράφει ο Θεόφραστος ως «μήλον το περσικόν ή μηδικόν», και αργότερα ο ιατροφιλόσοφος και βοτανολόγος Διοσκουρίδης ισχυρίζεται ότι «τα μηδικά λεγόμενα ή περσικά ή κεδρόμηλα είναι τα σε όλους γνωστά κίτρια». Οι ιστορικές πηγές πάντως δεν δίνουν πληροφορίες για καλλιέργεια εσπεριδοειδών.
Η πορτοκαλιά εισήχθη από την Κίνα ή, κατά μία άλλη εκδοχή, από την Ινδία. Διαδόθηκε από τους Πορτογάλους τον 10ο αιώνα και άρχισε να καλλιεργείται εντατικά στην Ευρώπη μετά τον 15ο αιώνα. Από το όνομα της Πορτογαλίας πήρε και το όνομά του το νέο φρούτο.
Βιταμίνη C η φυσική ασπίδα στις ιώσεις
Η βιταμίνη C ή αλλιώς ασκορβικό οξύ είναι η πιο γνωστή και η πιο σημαντική από όλες τις βιταμίνες και περιέχεται σε πολλές φυτικές τροφές. Είναι η πιο σημαντική διότι η παντελής έλλειψή της από το ανθρώπινο σώμα οδηγεί στο θάνατο μέσα σε περίπου τρεις μήνες λόγω μιας τρομερής ασθένειας που εμφανίζεται, το σκορβούτο.
Η βιταμίνη C απομονώθηκε το 1928 από το βιοχημικό Ούγγρο νομπελίστα Άλμπερτ Ζεντ Γκιόργκι. Η ονομασία της ασκορβικό οξύ σημαίνει ότι προλαβαίνει και θεραπεύει το σκορβούτο.
Βιταμίνη C περιέχουν κυρίως οι φυτικές τροφές. Εσπεριδοειδή, μπρόκολα, σκουροπράσινα πυκνόφυλλα λαχανικά, κόκκινες και πράσινες πιπεριές, φράουλες και ακτινίδια αποτελούν τροφές πλούσιες σε βιταμίνη C.
Αλλά και το ωμό κρέας περιέχει μια μικρή ποσότητα (προπαντός το συκώτι). Πάντως, οι μαγειρεμένες τροφές περιέχουν πολύ λιγότερη ποσότητα από τις ωμές διότι η θερμότητα καταστρέφει σε μεγάλο ποσοστό τη βιταμίνη C.
Η βιταμίνη C είναι ένα ισχυρό υδατοδιαλυτό αντιοξειδωτικό που καταπολεμά τις ελεύθερες ρίζες στα υδάτινα μέρη του κυττάρου. Επίσης, είναι απαραίτητη στη σύνθεση του κολλαγόνου.
Ρυθμίζει την επούλωση των πληγών και προάγει την απορρόφηση του σιδήρου. Θεωρείται ότι προφυλάσσει από το κοινό κρυολόγημα.
Υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν ότι μπορεί να βοηθά στην πρόληψη ορισμένων καρκίνων (στο παρελθόν υπήρχε μια μεγάλη διαμάχη με πρωταγωνιστή τον Linus Pauling σχετικά με το ρόλο που παίζει η βιταμίνη C στον καρκίνο.
Φαίνεται ότι η μακροχρόνια λήψη βιταμίνης C μέσω συμπληρωμάτων μπορεί να μειώσει σημαντικά την εμφάνιση του καταρράκτη στα μάτια. Πάντως, οι πολύ υψηλές δόσεις βιταμίνης C, πάνω από 3 γραμμάρια τη ημέρα, μπορούν να προκαλέσουν διάρροια (αλλά υπάρχουν μεγάλες διαφορές από άτομο σε άτομο σχετικά με την ποσότητα που μπορεί να προκαλέσει αυτό το πρόβλημα).
Αν και 10 mg την ημέρα μπορούν να αποτρέψουν το σκορβούτο, οι ημερήσιες ανάγκες του ανθρώπου σε βιταμίνη C θεωρείται σήμερα ότι είναι γύρω στα 100 mg.
Ορισμένοι επιστήμονες θεωρούν ότι πρέπει κάποιος να λαμβάνει τουλάχιστον 200 mg την ημέρα και άλλοι ανεβάζουν αυτή την ποσότητα ακόμη παραπάνω.
Μικρό μυστικό
Να ξέρετε πάντως ότι αν παίρνετε συμπληρώματα βιταμίνης C, δεν πρέπει να καταναλώνετε όλη την ποσότητα μέσα σε μια δόση. Σπάστε το χαπάκι (αν γίνεται) σε δύο ή τέσσερα μέρη και πάρτε τη βιταμίνη τρεις ή τέσσερις φορές μέσα στην ημέρα, κατά προτίμηση μαζί με το φαγητό.
Αυτό πρέπει να το κάνετε διότι η απορρόφηση της βιταμίνης C μειώνεται σημαντικά καθώς αυξάνεται η ποσότητα πρόσληψης. Για παράδειγμα, αν κάποιος πάρει 100 mg σε μια δόση, ο οργανισμός του απορροφά περίπου το 90% αλλά αν πάρει 1000 mg τότε δεν θα απορροφήσει παραπάνω από 50%.
Το ίδιο πρέπει να κάνετε να χρησιμοποιείται βιταμίνη C για να καταπολεμήσετε το κρυολόγημα. Η βιταμίνη πρέπει να λαμβάνεται σπαστά για να υπάρχει συνεχώς σε ικανοποιητική ποσότητα στον οργανισμό.
Υπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ του να πάρετε 1000 mg μια φορά την ημέρα από το να πάρετε 250 mg τέσσερις φορές την ημέρα.
Ζωικές τροφές
Η βιταμίνη C υπάρχει και στο κρέας, κυρίως στο συκώτι και λιγότερο στους μυς. Δεδομένου ότι οι μυς παρέχουν την πλειοψηφία των κρεάτων που καταναλώνονται στην ανθρώπινη διατροφή, οι ζωικές τροφές δεν είναι αξιόπιστη πηγή βιταμίνης C.
