Πόσο γρήγορα μπορούν να αναπτυχθούν νέα εμβόλια κατά του Covid-19;
Η κούρσα για τα εμβόλια κατά του κορωνοϊού ήταν μεγάλη πρόκληση για την επιστήμη. Οι πρώτοι «δρομείς» τερμάτισαν σε χρόνο- ρεκόρ. Όμως μπροστά στην προοπτική των νέων παραλλαγών του ιού, πόσο γρήγορα μπορούν οι φαρμακευτικές να ετοιμάσουν εκ νέου τα εμβόλιά τους;
Στην Ελλάδα μέχρι στιγμής έχει εντοπιστεί μόνο το βρετανικό στέλεχος και όχι οι μεταλλάξεις Νότιας Αφρικής και Βραζιλίας που θεωρούνταν πιο επικίνδυνες. Τα κρούσματα, ωστόσο, της βρετανικής μετάλλαξης που εντοπίστηκαν στη Βόρεια Ελλάδα, μετά την Αθήνα και το Ηράκλειο Κρήτης, οδηγούν τους επιστήμονες στο συμπέρασμα ότι υπάρχει διασπορά του νέου στελέχους και στη χώρα μας.
Μέχρι τώρα τα εμβόλια έχουν αποδειχτεί αποτελεσματικά στις νέες παραλλαγές του ιού,και οι φαρμακοβιομηχανίες έχουν εκφράσει την βεβαιότητά τους πως αν χρειαστεί να τροποποιούσουν τα εμβόλια τους, μπορούν να ανταποκριθούν. Το ερώτημα είναι, πόσο γρήγορα μπορούν να το κάνουν;
Η Moderna έχει ανακοινώσει ότι εργάζεται με σκοπό ένα πιο αποτελεσματικό εμβόλιο έναντι του νέου νοτιοαφρικανικού στελέχους. «Θέλουμε απλά να είμαστε σούπερ προσεκτικοί επειδή ο ιός είναι πολύπλοκος, όπως όλοι μάθαμε με τον δύσκολο τρόπο πέρυσι», δήλωσε ο διευθύνων σύμβουλος της Moderna, Στέφαν Μπανσελ. «Δεν μπορούμε να κινηθούμε τώρα. . . γιατί θα χρειαστούν μήνες για να ετοιμαστεί το επόμενο σε περίπτωση που το χρειαστούμε», πρόσθεσε.
Η Moderna αποφάσισε να ξεκινήσει νέα κλινική μελέτη αφού ανακάλυψε ότι η ανοσοποιητική αντίδραση του εμβολίου της στον 501.V2, την μετάλλαξη που έχει εντοπιστεί στη Νότια Αφρική, ήταν έξι φορές μικρότερη συγκριτικά με τα αντισώματα απέναντι στο αρχικό στέλεχος.
Ένας από τους βασικούς λόγους που η κατάσταση απαιτεί έγκαιρη και άμεση δράση αποτελεί το γεγονός ότι όσο περισσότερο εξαπλώνεται ο ιός, γίνεται ολοένα και πιο πιθανό να μεταλλαχθεί και πάλι.
Παρόλο που τα δεδομένα δείχνουν πως μέχρι στιγμής τα διαθέσιμα εμβόλια είναι γενικά αποτελεσματικά κατά των περισσότερων παραλλαγών του ιού, συμπεριλαμβανομένων της μετάλλαξης B.1.1.7 , που εντοπίστηκε αρχικά στο Ηνωμένο Βασίλειο, και της μετάλλαξης 501.v2 της Νότιας Αφρικής, καμία από τις φαρμακοβιομηχανίες δεν έχει ανακοινώσει αποτελέσματα για την μετάλλαξη που έχει εντοπιστεί στη Βραζιλία (P.1).
Για τις φαρμακευτικές εταιρείες, η εξοικονόμηση χρόνου όπου είναι δυνατόν από τις διαδικασίες ανάπτυξης ενός εμβολίου-από την αρχική ανάπτυξη, τις δοκιμές και την παραγωγή- θα είναι κρίσιμης σημασίας εάν τα διαθέσιμα εμβόλια σταματήσουν να λειτουργούν αποτελεσματικά ενάντια σε νέα στελέχη.
«Τα εμβόλια που χρησιμοποιούνται σήμερα βασίζονται όλα στις γονιδιωματικές ακολουθίες του στελέχους που είχε εντοπιστεί στη Βουχάν», δήλωσε ο Ντάν Μπαρούς, ερευνητής του Χάρβαρντ ο οποίος συμμετείχε στην ανάπτυξη του εμβολίου της Johnson & Johnson.
«Αν υπήρχε επίδραση στα εμβόλια (από τις παραλλαγές), αυτή θα ήταν γενικής εμβέλειας», συνέχισε εξηγώντας πως δεν αφορά την τεχνολογία με την οποία έχει αναπτυχθεί ένα εμβόλιο. «Αφορά το πότε αποφασίστηκε να αναπτυχθεί ένα εμβόλιο», συμπλήρωσε.
Προετοιμασία πρωτότυπων εμβολίων
Έχοντας προετοιμαστεί για τα χειρότερα, οι επιστήμονες στις δοκιμές εργάστηκαν με εμβόλια που θα μπορούσαν να λειτουργήσουν αποτελεσματικά ενάντια στις πρόσφατες παραλλαγές, όπως η 501.v2 και η P.1.
«Μόλις εμφανίστηκαν αυτές οι παραλλαγές, αρχίσαμε να δουλεύουμε για εμβόλια που στοχεύουν σε αυτές]», δήλωσε ο αντιπρόεδρος της AstraZeneca, Μενέλαος Πάγκαλος προσθέτοντας ότι θα χρειαζόταν χρονικό διάστημα από ένα έως τρεις μήνες ώστε να είναι έτοιμα τα πρωτότυπα εμβόλια και ο στόχος ήταν να υπάρχει ένα υποψήφιο που θα στοχεύει «όλες τις κύριες παραλλαγές που κυκλοφορούν». Στη συνέχεια, η εταιρεία θα ξεκινούσαν κλινικές δοκιμές.
Η Νάταλι Λάντρι, εκτελεστική αντιπρόεδρος της Medicago, η οποία αναπτύσσει τρία υποψήφια εμβόλι, δήλωσε επίσης ότι εργάζονται σε πρωτότυπα εμβόλια. «Θα περίμενα ότι κάθε κατασκευαστής εμβολίων κάνει το ίδιο», σημείωσε. Η κ. Λάντρι υπογράμμισε ακόμα ότι χρειάζονται περίπου 20 ημέρες για να εισαχθεί και να αναπτυχθεί η γενετική ακολουθία της νέας παραλλαγής στο εργαστήριο, έτσι ώστε να σχηματιστούν σωματίδια που μοιάζουν με τον ιό. Αυτό στη συνέχεια ξεγελά το ανοσοποιητικό σύστημα για να σκεφτεί ότι συναντά ένα ιικό σωματίδιο.
Ομάδες που αναπτύσσουν άλλους τύπους εμβολίων έχουν δηλώσει πως η διαδικασία ανάπτυξης ενός νέου πρωτότυπου εμβολίου θα χρειαστεί μονάδα μερικές μέρες.
Η κ. Λάντρι επεσήμανε το εμβόλιο γρίπης, το οποίο τροποποιείται κάθε χρόνο ανάλογα με τα πιο μολυσματικά στελέχη που κυκλοφορούν. Επειδή υπάρχουν συχνά πολλά διαφορετικά στελέχη, οι φαρμακοβιομηχανίες παράγουν τέσσερα ξεχωριστά εμβόλια για να τα βάλουν σε μία δόση.
Η προετοιμασία πρωτότυπων εμβολίων και ενισχυτών στο προσεχές διάστημα θα δώσει την ευκαιρία στις φαρμακοβιομηχανίες να «τρέξουν» μικρής κλίμακας δοκιμές καθώς κάνουν την εμφάνισή τους νέες παραλλαγές του ιού.
«Εάν ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ή οι ρυθμιστικές αρχές έκριναν ότι ένα στέλεχος δεν κυκλοφορεί πλέον, «θα διαμορφώναμε την παραγωγή εντελώς διαφορετικά», αλλά «αν η σύσταση είναι ότι πρέπει να προσθέσουμε άλλο ένα στέλεχος, θα πρέπει να χωρίσουμε την παραγωγή μας στα δύο», εξήγησε η κ. Λάντρι.
Η υπάρχουσα τεχνολογία μπορεί να χρησιμοποιηθεί
Από το να την παρατήρηση της ακολουθίας του ιού μέχρι την αποστολή των πρώτων δόσεων του εμβολίου της Moderna για τις κλινικές δοκιμές της εταιρείας, μεσολάβησαν 42 ημέρες, όπως ανέφερε ο κ. Μπανσελ τονίζοντας ότι «θα μπορούσαμε πιθανώς να γίνουμε πιο γρήγοροι σε μια νέα τροποποίηση, αν χρειαστεί».
Όπως είπε στους FT, η αλλαγή της παραγωγής θα ήταν «πολύ εύκολη» επειδή σχεδόν όλα στη σύνθεση θα παραμείνουν τα ίδια. Το μόνο πράγμα που είναι διαφορετικό είναι η γενετική αλληλουχία, φτιαγμένη από «πλασμίδιο», ένα μικρό κυκλικό κομμάτι DNA. Η Moderna σχεδιάζει να παράγει νέα πλασμίδια για την παραλλαγή 501.v2 και να αποθηκεύσει αυτό το συστατικό σε περίπτωση που χρειαστεί.
Η γερμανική BioNTech από την άλλη, η οποία όπως και η Moderna, παράγει έναν νέο τύπο εμβολίου με βάση το messenger RNA, δήλωσε ότι θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει την υπάρχουσα τεχνολογία για να παράξει γρήγορα ένα νέο εμβόλιο κατά των μεταλλάξεων του ιού.
«Η ομορφιά της τεχνολογίας mRNA είναι ότι μπορούμε άμεσα να αρχίσουμε να κατασκευάζουμε ένα εμβόλιο που μιμείται αυτήν τη νέα μετάλλαξη και θα μπορούσαμε να κατασκευάσουμε ένα νέο εμβόλιο εντός έξι εβδομάδων», διαβεβαίωσε τον περασμένο μήνα ο Ουγκούρ Σαχίν, διευθύνων σύμβουλος της BioNTech. Ο κ. Πάγκαλος της AstraZeneca παραδέχτηκε επίσης ότι τα εμβόλια mRNA «έχουν πιθανώς πλεονέκτημα 4-6 εβδομάδων».
Ο Αμες Σαλιγκραμ, διευθυντής έρευνας και ανάπτυξης στο Ινστιτούτο Serum της Ινδίας, που αποτελεί τον μεγαλύτερο παραγωγό εμβολίων στον κόσμο, δήλωσε επίσης ότι «ο επανασχεδιασμός του εμβολίου δεν θα πάρει πολύ χρόνο». Το Ινστιτούτο Serum συνεργάζεται με πέντε διεθνείς φαρμακευτικές, συμπεριλαμβανομένων των AstraZeneca και Novavax, και έχει δεσμευτεί να εξασφαλίσει την παραγωγή ενός δισεκατομμυρίου δόσεων του εμβολίου μέσα στο 2021.
Σύμφωνα με τον κ. Σαλιγκραμ, η εταιρεία διαθέτει την τεχνολογία ώστε να αντικαταστήσει το κρίσιμο συστατικό του εμβολίου χωρίς να αλλάξει κανένα από τα υπόλοιπα συστατικά του. Παρ 'όλα αυτά, παραδέχτηκε ότι θα χρειαστούν έξι μήνες για την ενίσχυση της παραγωγικής ικανότητας.
Οι «μελέτες γεφύρωσης» θα μπορούσαν να είναι καθοριστικές
Οι συζητήσεις με τις ρυθμιστικές αρχές οδήγησαν σε χαλαρές δεσμεύσεις ότι οι συνοπτικές μελέτες θα γίνουν αποδεκτές ως απόδειξη της ασφάλειας και της αποτελεσματικότητας των νέων σκευασμάτων. Ωστόσο, υπάρχει ακόμη συζήτηση για το τι ακριβώς θα περιλαμβάνον τέτοιες δοκιμές.
Η ρυθμιστική του Ηνωμένου Βασιλείου δήλωσε ότι πιθανότατα θα απαιτούσε «μελέτες γεφύρωσης» -το να συγκεντρώνονται δεδομένα σχετικά με την ποιότητα, την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα καθώς και πληροφορίες σχετικά με το τροποποιημένο προϊόν. Είπε ότι θα προσπαθούσε να τα πραγματοποιήσει στο «συντομότερο δυνατό». Σύμφωνα με την ανεξάρτητη Ρυθμιστική Αρχή Φαρμάκων και Προϊόντων Υγείας (MHRA), αυτές θα μπορούσαν να γίνουν στο «λιγότερο δυνατό χρόνο».
Ο κ. Μπανσελ της Moderna επεσήμανε ότι οι εποχιακές μελέτες γεφύρωσης για το εμβόλιο της γρίπης - που θεωρείται ως το καλύτερο μοντέλο για τον Covid-19 - συνήθως περιλαμβάνουν μερικές χιλιάδες συμμετέχοντες, αντί για τις δεκάδες χιλιάδες που απαιτούνται σε προκαταρκτικές μελέτες.
Ο κ. Πάγκαλος από την άλλη υποστήριξε ότι εάν οι μελέτες χρειάζονται μόνο για να δείξουν μια ισχυρή ανοσοαπόκριση, πιθανότατα θα απαιτούσαν μόνο έως 1.000 ασθενείς. Για την AstraZeneca, αυτές οι δοκιμές μπορεί να διαρκέσουν έως και τρεις μήνες, πρόσθεσε. «Θα λάβουμε τα δεδομένα μέχρι το τέλος του χρόνου εγκαίρως για την επόμενη χειμερινή περίοδο, αυτός θα ήταν ο στόχος», εξήγησε.
Για τα εμβόλια που έχουν ήδη εγκριθεί, η Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ απαίτησε κατά μέσο όρο δεδομένα δύο μηνών παρακολούθησης για την εξασφάλιση της ασφάλειας, η οποία «έκρινε» το χρονικό διάστημα που χρειάστηκε για να έρθουν τα εμβόλια στην αγορά.
Ωστόσο, ο Αντρέι Ζαρουρ, διευθύνων σύμβουλος της GreenLight Biosciences που αναπτύσσει ένα εμβόλιο mRNA κατά του Covid-19, δήλωσε ότι η FDA είχε ενημερώσει την εταιρεία ότι δεν θα χρειαστεί να επαναλάβει δοκιμές για την ασφάλεια εάν όλα τα συστατικά του εμβολίου ήταν τα ίδια και άλλαζε μόνο η ιική αλληλουχία.
Αναζητώντας το «ιερό δισκοπότηρο» των εμβολίων
Σε μια προσπάθεια να προβλέψουν τις πιθανές παραλλαγές, πολλά μεγάλα εργαστήρια εξετάζουν πώς μεταλλάσσεται ο ιός ενόψει απειλών. Άλλα είναι απασχολημένα με την αναζήτηση του ιδανικόυ εμβολίου που θα λειτουργούσε αποτελεσματικά ενάντια σε όλους τους κορωνοϊούς, όχι μόνο στον Sars-Cov-2. Η Vir Biotechnology συνεργάζεται με την GlaxoSmithKline για ένα τέτοιο γενικό εμβόλιο.«Νομίζω ότι έχουμε καλές πιθανότητες να βρούμε [ένα], αλλά θα χρειαστούν χρόνια όχι μήνες», δήλωσε ο Τζορτζ Σκάγγος, διευθύνων σύμβουλος της Vir Biotechnology.
Ένα καθολικό εμβόλιο αποτελεί τον απόλυτο στόχο, σύμφωνα με τον Μπάρνεϊ Γκράχαμ, αναπληρωτή διευθυντή του Ερευνητικού Κέντρου Εμβολίων στα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας των ΗΠΑ. Ο κ. Γκράχαμ εργάζεται από το 2017 για την ανάπτυξη ενός τέτοιου καθολικού εμβολίου Για την πανδημία, ωστόσο, δεν υπήρχε τόσος χρόνος.
Ο Τζέσε Γκούντμαν, πρώην επικεφαλής επιστήμονας στην FDA και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Georgetown, πιστεύει ότι οι κυβερνήσεις και οι ρυθμιστικές αρχές πρέπει να πιέσουν πολύ για την ανάπτυξη ενός τέτοιου εμβόλιο και ότι οι μελέτες των πολλά υποσχόμενων υποψήφιων εμβολίων πρέπει να ξεκινήσουν αμέσως.
Δεν πρόκειται για μια υπόθεση, αν θα εμφανιστεί ένα νέο στέλεχος του ιού που θα αποδυναμώνει την ανοσοποίηση του εμβολίου, σημειώνει. Είναι θέμα χρόνου να συμβεί κάτι τέτοιο. «Δεν θέλεις να περιμένεις μέχρι τελικά να συμβεί ώστε να ξεκινήσεις να σχεδιάζεις τι θα κάνεις», κατέληξε.
ΠΗΓΗ: Financial Times
