Το Laguna Coast Foundation, με έδρα τη Στελίδα Νάξου, έχει δημιουργήσει τον «οδικό χάρτη» για το μεγαλύτερο έργο ανάπλασης στη νησιωτική Ελλάδα. Από τη στιγμή της παρουσίασής του, λίγους μήνες πριν, το έργο αυτό έγινε θέμα συζήτησης σε εγχώρια και διεθνή μέσα, δεδομένου ότι προβάλλει την ανάγκη για μια νέα προσέγγιση τουρισμού. Τονίζει τη βιωσιμότητα, την αυθεντικότητα και την ολιστική προσέγγιση, με επίκεντρο την προστασία και την αναγέννηση τόσο του περιβάλλοντος όσο και του ανθρώπου.

Τι είναι το Laguna Coast

Πρόκειται για μια έκταση περίπου 1.000 στρεμμάτων, με κέντρο το καταφύγιο άγριας ζωής της Laguna, που αποτελεί σήμερα την πιο έντονα τουριστική ζώνη του νησιού. Είναι μια περιοχή όπου η ανθρωπότητα και ο πολιτισμός αναπτύχθηκαν πριν 2.000 χρόνια, η οποία ήταν αφετηρία του σημερινού πολιτισμού και αποτελεί ένα σημείο αναγέννησης της ζωής. Η πλούσια τοπική χλωρίδα και πανίδα περιλαμβάνει σπάνια είδη φυτών, θαυματουργά βότανα, καθώς και σπάνια πτηνά. Πρόσφατες επιστημονικές μελέτες αποκαλύπτουν πολλά ακόμα κρυμμένα μυστικά της Laguna Coast που σταδιακά ανακαλύπτουμε.

 «Δεν μπορεί η ελληνική θεογονία να είναι ένα παραμύθι. Μύθος δεν σημαίνει φανταστική ιστορία. Μύθος είναι η ιστορία του προϊστορικού ανθρώπου, όπως έφτασε σε μας από στόμα σε στόμα, διανθισμένη φυσικά με λογοτεχνικά, φανταστικά και υπερβολικά ενίοτε στοιχεία. Παρ' όλα αυτά, μπορούμε να εντοπίσουμε μέσα στον μύθο τα αληθινά στοιχεία και να χρησιμοποιηθεί ο μύθος για την εξαγωγή χρήσιμων ιστορικών, πολιτιστικών, φυσικογεωγραφικών συμπερασμάτων».

Η νήσος της Νάξου είναι μια περιοχή που αποπνέει την αρχαία ιστορία και τη μυθολογία της Ελλάδας. Από τους αρχαιοτάτους χρόνους, η Νάξος ήταν το σκηνικό πολλών μύθων, με το αρχαίο λιμάνι, που βρίσκεται στη περιοχή της Laguna, να συνδέεται στενά με τις περιπέτειες του θεού Διόνυσου και του Θησέα με την αγαπημένη του, την Αριάδνη. Αυτοί οι μύθοι αντιπροσωπεύουν πολύ περισσότερα από απλές αφηγήσεις. Αποτελούν μια πύλη για την κατανόηση της ανθρωπότητας και της σχέσης μας με τη φύση. 

«Για όποιον έχει ασχοληθεί με την γεωλογική και παλαιογεωγραφική εξέλιξη στην ευρύτερη περιοχή του Αιγαίου, και ειδικότερα με τις μεταβολές που έγιναν τα τελευταία 18.000 χρόνια, είναι σαφές ότι τα θέματα που συναντάμε στην ελληνική μυθολογία συνδέονται με τις φυσικογεωλογικές διεργασίες και μεταβολές που λάμβαναν χώρα στην περιοχή αυτή», μας λέει η καθηγήτρια του Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος Ν. Ευελπίδου.

Διαβάστε επίσης: Laguna Coast Foundation: Ο οδικός χάρτης για το μεγαλύτερο έργο ανάπλασης στην νησιωτική Ελλάδα

«Θα μου πείτε πώς το ξέρουμε. Ο γεωλόγος μπορεί να διαβάσει τις έμμεσες και άμεσες πληροφορίες που του δίνει η φύση και να τις συνθέσει για να κατανοήσει τα φαινόμενα, τις διεργασίες και την εξέλιξη μιας περιοχής στον χρόνο», συνεχίζει.

Μπορούμε να ταξιδέψουμε στον χρόνο, συλλέγοντας πυρήνες από γεωτρήσεις, όπως έκανε η ομάδα της καθηγήτριας Ν. Ευελπίδου στην περιοχή της Laguna του αεροδρομίου της Νάξου. Είναι μια απαιτητική εργασία, όπως μας λέει, αλλά αποζημιώνει η πληροφορία που λαμβάνουμε.

Οι στρωματογραφικές κολώνες οργανώνονται και μεταφέρονται στο εργαστήριο, όπου ανοίγονται, στη συνέχεια φωτογραφίζονται και αρχίζει η ανάλυση του υλικού.

Τα απολιθώματα που βρίσκονται μελετώνται και οι επιστήμονες λαμβάνουν πολύτιμες πληροφορίες.

«Έτσι, από τη συστηματική μελέτη της στρωματογραφικής κολώνας, της ακολουθίας δηλαδή των ιζημάτων του πυρήνα, μπορούμε να καταλήξουμε σε συμπεράσματα που σχετίζονται με την εξέλιξη της περιοχής στον χρόνο, την παλαιογεωγραφία, το παλαιοπεριβάλλον, τη γεωμορφολογία της τότε εποχής, το παλαιοκλίμα, τη μορφοδυναμική που επικρατούσε, τους σεισμούς και τα τσουνάμι που μπορεί να δέχτηκε η περιοχή....», εξηγεί η καθηγήτρια.

Τι σχέση μπορεί να έχουν οι πυρήνες γεώτρησης στη Laguna του αεροδρομίου με τους μύθους;


Η Νάξος έχει συνδεθεί με το μύθο της Αριάδνης, τον Θησέα, τον Μινώταυρο και τον Διόνυσο.

Πού ήταν, όμως, το αρχαίο λιμάνι της Νάξου εκείνη την εποχή; Που ήταν το λιμάνι στο οποίο κατέφτασε ο Θησέας με την Αριάδνη;

Οι πολύχρονες έρευνες της ομάδας της Ν. Ευελπίδου στη λιμνοθάλασσα του αεροδρομίου της Νάξου έρχονται να δώσουν την απάντηση. Πολυάριθμες γεωτρήσεις έγιναν στα ιζήματα της λιμνοθάλασσας και αυτό διότι οι παράκτιοι υγρότοποι και οι λιμνοθάλασσες είναι ιδιαίτερα ευάλωτα περιβάλλοντα στις τοπικές αλλαγές και αποτελούν ένα ισχυρό εργαλείο για την κατανόηση των αλλαγών που έγιναν τα τελευταία χιλιάδες έτη στην παράκτια ζώνη. Οι αλλαγές στη στάθμη της θάλασσας, οι κλιματολογικές αλλαγές και οι ανθρώπινες παρεμβάσεις καταγράφονται στα ιζήματα των παράκτιων βάλτων και υγροτόπων.

«Η συσσώρευση ιζημάτων και οργανικού υλικού στον χρόνο οδηγεί σε αρχεία που μπορούμε εμείς οι γεωλόγοι να μελετήσουμε και να ξεδιπλώσουμε την εξέλιξη της περιοχής. Αυτό ακριβώς κάναμε στην περιοχή αυτή, όπου άφησε ο Θησέας την Αριάδνη, με γεωτρήσεις και μελέτη πυρήνων», μας εξηγεί η καθηγήτρια.

Η περιοχή της Laguna Coast όπως ήταν 6.000 χρόνια πριν από σήμερα.

«Οι έρευνές μας οδήγησαν στην ανασύσταση της παλαιογεωγραφίας της περιοχής, που 6.000 χρόνια πριν από σήμερα ήταν κάπως έτσι. Η περιοχή που βλέπετε εδώ ήταν το νησάκι της Παναγιάς. Η αρχαία παραλία ήταν εδώ και τη βρίσκουμε σήμερα απολιθωμένη», μας εξηγεί η καθηγήτρια Ν. Ευελπίδου.

Όπως βλέπετε, υπήρχε ένα φυσικό λιμάνι που ενώνονταν με τη θάλασσα με ένα στενό πέρασμα.

Η περιοχή αυτή είναι μοναδικής περιβαλλοντικής και ταυτόχρονα πολιτιστικής αξίας και οφείλουμε να την προστατεύσουμε και να την αναδείξουμε, προκειμένου να μάθουμε ένα μέρος της ιστορίας μας.

Είναι στο πλαίσιο αυτών των μύθων και της πλούσιας ιστορίας της Νάξου που η πρωτοβουλία μας για τη δημιουργία ενός ψηφιακού οικοσυστήματος παίρνει σάρκα και οστά. Αναδεικνύουμε τη σχέση μας με την παράδοση και τη φύση, δημιουργώντας ένα πολιτιστικό hub, όπου η παράδοση συναντά την καινοτομία. Έτσι, το αρχαίο λιμάνι της Νάξου μπορεί να αναδειχθεί ξανά ως κοιτίδα πολιτισμού και διαπολιτισμικής επικοινωνίας. 

Η περιοχή της Laguna στη Νάξο αντιμετωπίζει την ευκαιρία να μετατραπεί σε έναν διασυνδεδεμένο παράκτιο υγρότοπο μέσω της τεχνολογίας του Διαδικτύου των Πραγμάτων (IoT). 

Η κύρια ιδέα είναι η δημιουργία ενός ψηφιακού οικοσυστήματος που θα προσφέρει πλήρη διαφάνεια (transparency) και θα συνδέει την κοινότητα της Laguna Coast, θέτοντας ως βασικές προτεραιότητες την προστασία και την ανάπτυξη της περιοχής. Το ψηφιακό αυτό περιβάλλον (ψηφιακή εκδοχή της Laguna) θα επιτρέπει σε όλους να παρακολουθούν την περιοχή σε πραγματικό χρόνο, ενισχύοντας την εταιρική κοινωνική ευθύνη (ESG) και τη συμμετοχή των πολιτών.

Α. Εδώ είναι η μορφή Τόμπολο, που οφείλει τη δημιουργία της στα παράκτια ρεύματα που μετέφεραν το ίζημα και το απέθεσαν μεταξύ του νησιού Μαντώ και της γειτονικής παραλίας.

Β. Ο ύφαλος που οφείλεται στους βυθισμένους ακτόλιθους, τις απολιθωμένες παραλίες δηλαδή, που έχουν χρονολοηθεί από τα 1.500 χρόνια πριν από σήμερα μέχρι και 4.500 χρόνια πριν από σήμερα.

Γ. Αρχαίο λιμάνι, το οποίο ήταν ενεργό από τουλάχιστον 6.000 χρόνια πριν από σήμερα μέχρι και 232 χρόνια πριν από σήμερα. Το λιμάνι αυτό κατά πάσα πιθανότητα εξυπηρετούσε τα αρχαία Ύρια εκείνη την εποχή. (Δ)