Ο πλανήτης διάγει την ψυχρότερη περίοδο εδώ και περίπου μισό δισεκατομμύριο χρόνια! Ταυτόχρονα, όμως, ο κίνδυνος από την αύξηση της θερμοκρασίας είναι υπαρκτός και σημαντικός. Όσο αντιφατικά κι αν φαίνονται σε πρώτη ανάγνωση, τα συμπεράσματα αυτά προκύπτουν από μελέτη που δημοσιεύτηκε προ ημερών στο έγκυρο επιστημονικό έντυπο «Science» και καλύπτει τη μεγαλύτερη χρονική περίοδο που έχει ποτέ εξεταστεί σε σχέση με τη θερμοκρασία της Γης.

*Διαβάστε ακόμα: Οι ελληνικές θάλασσες γέμισαν… καρχαρίες και σαλάχια (Δείτε χάρτη)

Χρησιμοποιώντας περισσότερα από 150.000 απολιθώματα, οι επιστήμονες κατέγραψαν την εξέλιξη της θερμοκρασίας στην επιφάνεια της Γης τα τελευταία 485 εκατομμύρια χρόνια. Στην αρχή αυτής της περιόδου δεν υπήρχε πάγος στους πόλους και η μέση θερμοκρασία ξεπερνούσε τους 30οC. Είναι η περίοδος που αρχίζει η ζωή να βγαίνει από τη θάλασσα και να εμφανίζεται η πρώτη βλάστηση στην ξηρά.

Στα εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια που ακολούθησαν η μέση θερμοκρασία μειώθηκε και αυξήθηκε ξανά. Η θερμότερη περίοδος φαίνεται να ήταν προ περίπου 100 εκατομμυρίων ετών, όταν η μέση θερμοκρασία ξεπέρασε τους 35οC. Έκτοτε βρίσκεται κατά βάση σε πτωτική πορεία, φθάνοντας στην ψυχρότερη τιμή των 11οC περίπου πριν 300.000 χρόνια. Εκείνη την εποχή φαίνεται να εμφανίστηκαν οι πρώτοι άνθρωποι. Τα τελευταία 20.000 χρόνια η μέση θερμοκρασία αυξάνεται. Τους τελευταίους αιώνες όμως αυξάνεται με πρωτοφανή ταχύτητα. Πέρσι, για πρώτη φορά στην ιστορία του πολιτισμού μας προσέγγισε τους 15οC. Μπορεί αυτό το επίπεδο να υπολείπεται κατά πολύ των ρεκόρ θερμοκρασίας του πλανήτη, αλλά εκείνο που τρομάζει τους επιστήμονες είναι η ταχύτητα της μεταβολής. Εάν δεν υπάρξει άμεσα δράση κατά των αερίων του θερμοκηπίου, προειδοποιούν ότι η θερμοκρασία θα ξεπεράσει του 17οC μέχρι το τέλος του αιώνα.

Πρόκειται για την υψηλότερη τιμή που θα έχει καταγραφεί τα τελευταία 5.000.000 χρόνια, και κυρίως πρόκειται για μια πρωτοφανή σε ταχύτητα αλλαγή. «Ποτέ άλλοτε δεν υπήρξε τόσο ραγδαία αλλαγή της θερμοκρασίας όσο τώρα - είναι πρωτοφανές γεγονός, όπως η πτώση ενός τεράστιου μετεωρίτη», εξηγεί η Έμιλι Τζαντ, ερευνήτρια στο πανεπιστήμιο της Αριζόνα και συντονίστρια της μελέτης. Εδώ εντοπίζεται η σημαντικότερη ανησυχία.

Στη μελέτη τους οι επιστήμονες συμπέραναν ότι όλες οι περίοδοι απότομης μεταβολής της θερμοκρασίας συμπίπτουν με μαζική εξαφάνιση ειδών και μεγάλες γεωλογικές μεταβολές.

«Όταν το περιβάλλον θερμαίνεται τόσο γρήγορα, ζώα και φυτά δεν μπορούν να παρακολουθήσουν τη μεταβολή», εξηγεί η Τζαντ. Προκύπτει επίσης ξεκάθαρα διαχρονικά στενή σχέση της αύξησης της θερμοκρασίας με τη συγκέντρωση διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. «Είναι ο καθοριστικός παράγοντας», υποστηρίζει η Τζέσικα Τιερνί, που επίσης συμμετείχε στη μελέτη.


Δύο άκρως ανησυχητικά επεισόδια

Πριν από περίπου 450 εκατομμύρια χρόνια, η μέση θερμοκρασία του πλανήτη άρχισε να υποχωρεί απότομα και να δημιουργείται πάγους στους πόλους. Η απότομη μεταβολή (περίπου 10ο C σε μερικές δεκάδες εκατομμύρια χρόνια) προκάλεσε την πρώτη από τις πέντε περιόδους μαζικής εξαφάνισης ζωής από τη Γη. Υπολογίζεται ότι το 85% των θαλάσσιων ειδών εξαφανίστηκε.

Ακόμα πιο δραματικά φαίνεται ότι ήταν όσα συνέβησαν προ περίπου 250 εκατομμυρίων ετών. Τεράστιες εκρήξεις ηφαιστείων απελευθέρωσαν δισεκατομμύρια τόνους διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα, προκαλώντας αύξηση της θερμοκρασίας κατά 10ο C μέσα σε περίπου 50.000 χρόνια. Όξινη βροχή έλουζε για καιρό τις ηπείρους και τα θαλάσσια οικοσυστήματα κατέρρευσαν, καθώς οι ωκεανοί έβραζαν και στέρευαν από οξυγόνο. «Πρόκειται για το περιστατικό που μοιάζει περισσότερο με όσα συμβαίνουν σήμερα», επισημαίνει η ερευνήτρια Τζέσικα Τιερνί.

*Δημοσιεύθηκε στην Απογευματινή