Ποιος είναι ο "ένοχος" για την εξαφάνιση γιγαντιαίων ζώων πριν από 50.000 χρόνια
Τι δείχνει νέα έρευνα
"Η μεγάλη και επιλεκτική απώλεια της μεγα-πανίδας είναι μοναδική τα τελευταία 66 εκατομμύρια χρόνια", σύμφωνα με τον επικεφαλής συγγραφέα της μελέτης Jens-Christian Svenning
Εδώ και χρόνια οι επιστήμονες προσπαθούν να ανακαλύψουν τους λόγους για τους οποίους εξαφανίστηκαν τα μαμούθ, οι γιγαντιαίοι βραδύποδες και 44 ακόμα γιγαντιαία φυτοφάγα ζώα πριν από περίπου 50.000 χρόνια.
Ορισμένοι παλαιοντολόγοι, βιολόγοι και άλλοι έχουν υποστηρίξει ότι δραστικές κλιματικές αλλαγές κατά τη διάρκεια των δύο τελευταίων παγετώνων ευθύνονται για την εξαφάνιση αυτών των τεράστιων πλασμάτων.
Μία νέα μελέτη, όμως, κατέληξε σε έναν διαφορετικό «ένοχο», τον άνθρωπο.
Τι έδειξε η νέα μελέτη για την εξαφάνιση της μεγα-πανίδας
Μια σαρωτική ανασκόπηση που συγκέντρωσε παλαιοκλιματικά δεδομένα, διατηρημένα δείγματα DNA, αρχαιολογικά και άλλα στοιχεία κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η «θηρευτική συμπεριφορά των ανθρώπων» από τους πρώτους κυνηγούς-συλλέκτες είναι πλέον η εξήγηση, την οποία υποστηρίζουν περισσότερο όλα τα διαθέσιμα στοιχεία.
«Υπάρχει ισχυρή, σωρευτική υποστήριξη για άμεσες και έμμεσες πιέσεις από τους σύγχρονους ανθρώπους», σημείωσε στη μελέτη η επιστημονική ομάδα.
Οι άνθρωποι ήταν «ο κινητήριος μοχλός» πίσω από την εξαφάνιση αυτών των ειδών, σύμφωνα με τους επιστήμονες. Παράλληλα αποκαλούν αυτά τα μεγάλα ζώα, δηλαδή όσα υπερβαίνουν τα 45 κιλά, ως «μεγα-πανίδα».
Η εξαφάνισή τους με ρυθμό πάνω από τον μέσο όρο σε σύγχρονες εποχές έχουν προκαλέσει ανησυχία, αλλά και γοητεία.
«Η μεγάλη και επιλεκτική απώλεια της μεγα-πανίδας είναι μοναδική τα τελευταία 66 εκατομμύρια χρόνια», σύμφωνα με τον επικεφαλής συγγραφέα της μελέτης Jens-Christian Svenning, ο οποίος ερευνά την παλαιο-οικολογία και τη βιοποικιλότητα στο Πανεπιστήμιο Aarhus.
«Προηγούμενες περίοδοι κλιματικής αλλαγής δεν οδήγησαν σε μεγάλες, επιλεκτικές εξαφανίσεις, γεγονός που συνηγορεί κατά ενός σημαντικού ρόλου του κλίματος στις εξαφανίσεις της μεγα-πανίδας», σημείωσε σε ανακοίνωση ο Svenning.
Ο Svenning, ο οποίος είναι επικεφαλής του Κέντρου Οικολογικής Δυναμικής σε μια νέα βιόσφαιρα (ECONOVO) του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών της Δανίας στο Πανεπιστήμιο Aarhus, διηύθυνε μια ομάδα επτά άλλων ερευνητών που συνέβαλαν στη σύνταξη της νέας μελέτης.
Ένα ενδιαφέρον σύνολο χειροποίητων αντικειμένων και φυσικών αποδείξεων από το αρχαιολογικό αρχείο βοήθησε να ενισχυθούν τα συμπεράσματά τους, που δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό Cambridge Prisms: Extinction.
Οι εξαφανίσεις συνδέονταν με την άφιξη των ανθρώπων
Αρχαίες παγίδες, σχεδιασμένες από τους προϊστορικούς ανθρώπους για να πιάνουν πολύ μεγάλα ζώα, καθώς και αναλύσεις ανθρώπινων οστών και υπολειμμάτων πρωτεϊνών σε ανακτημένες αιχμές ακοντίων, δείχνουν ότι οι πρόγονοί μας κυνηγούσαν και έτρωγαν μερικά από τα μεγαλύτερα θηλαστικά.
«Ένα άλλο σημαντικό μοτίβο που συνηγορεί κατά του ρόλου του κλίματος είναι ότι οι πρόσφατες εξαφανίσεις της μεγα-πανίδας έπληξαν εξίσου σκληρά τις κλιματικά σταθερές περιοχές με τις ασταθείς περιοχές», δήλωσε ο Svenning.
Αν και η ευπάθεια μιας περιοχής στην κλιματική αλλαγή δεν έπαιξε κανένα ρόλο σε αυτές τις εξαφανίσεις, η εισερχόμενη μετανάστευση των ανθρώπων-κυνηγών είχε ρόλο, διαπίστωσε η ομάδα του Svenning. Το αρχείο απολιθωμάτων δείχνει ότι αυτά τα μεγάλα ζώα εξαφανίστηκαν σε πολύ διαφορετικούς χρόνους και με πολύ διαφορετικές ταχύτητες. Ορισμένα είδη μειώθηκαν σε αριθμό αρκετά γρήγορα και άλλα πιο σταδιακά, σε ορισμένες περιπτώσεις σε διάστημα 10.000 ετών ή και περισσότερο.
Λίγες από αυτές τις εξαφανίσεις ταιριάζουν με τα κλιματικά αρχεία αυτής της χρονικής περιόδου, που είναι γνωστή ως Ύστερη Τεταρτογενής περίοδος. Περιλαμβάνει το τέλος της εποχής του Πλειστόκαινου, τις δύο τελευταίες εποχές των παγετώνων και την αυγή της εποχής του Ολόκαινου πριν από 11.700 χρόνια.
Ωστόσο, διαπιστώθηκε ότι πολλές από αυτές τις εξαφανίσεις συνδέονται με την άφιξη των σύγχρονων ανθρώπων. «Οι πρώιμοι σύγχρονοι άνθρωποι ήταν αποτελεσματικοί κυνηγοί ακόμη και των ειδών μεγαλύτερων ζώων και είχαν σαφώς την ικανότητα να μειώνουν τους πληθυσμούς των μεγάλων ζώων», σημείωσε ο Svenning.
«Αυτά τα μεγάλα ζώα ήταν και είναι ιδιαίτερα ευάλωτα στην υπερεκμετάλλευση επειδή έχουν μεγάλες περιόδους κύησης, παράγουν πολύ λίγους απογόνους κάθε φορά και χρειάζονται πολλά χρόνια για να φτάσουν στη σεξουαλική ωριμότητα», πρόσθεσε ο Svenning.
Συνολικά 40 από τα 48 ζώα που ζύγιζαν πάνω από 1 τόνο εξαφανίστηκαν
Η έρευνα της ομάδας του για τις εξαφανίσεις μεγάλων ζώων πριν από 50.000 χρόνια διαπίστωσε ότι 40 από τα 48 μεγαλύτερα ζώα, αυτά που ζύγιζαν πάνω από 1.000 κιλά, εξαφανίστηκαν. Από εκεί και πέρα, τα ποσοστά εξαφάνισης είχαν πτωτική τάση ανά κατηγορία βάρους, γεγονός που υποδηλώνει ότι η μεγα-πανίδα και ιδίως οι υπάκουοι φυτοφάγοι έγιναν εύκολα θηράματα.
Κατά τις πιο πρόσφατες χιλιετίες, από τα τελευταία 5.000 χρόνια περίπου μέχρι σήμερα, η εναπομείνασα μεγα-πανίδα παρέμεινε μεταξύ των ειδών που απειλούνται περισσότερο με εξαφάνιση λόγω της ανθρώπινης δραστηριότητας, συμπεριλαμβανομένων των λαθροκυνηγών.
Οι ερευνητές αναφέρθηκαν συγκεκριμένα στις παγκόσμιες εξαφανίσεις του είδους του νεροβούβαλου Bubalus mephistopheles, ενός είδους αλόγου ή ιπποειδούς που ονομάζεται Equus ovodovi και του Junzi imperialis, ενός είδους γίβωνα.
Σήμαναν επίσης συναγερμό για τη συρρίκνωση του αριθμού αρκετών μεγαθηρίων της πανίδας στην Κίνα, του Ασιατικού Ελέφαντα, δύο ειδών ρινόκερου, του Ρινόκερου της Σουμάτρας και του Ρινόκερου της Ιάβας και των τίγρεων Panthera tigris.
Η εξαφάνιση της μεγα-πανίδας, σύμφωνα με τον Svenning, μπορεί να υπονομεύσει ολόκληρα οικοσυστήματα, καθώς αυτά τα μεγάλα πλάσματα παίζουν ρόλο στη διασπορά των σπόρων και στη διαμόρφωση της βλάστησης με τις διατροφικές τους συνήθειες, ενώ συμβάλλουν στον κύκλο των θρεπτικών συστατικών μέσω των αποβλήτων τους.
«Τα αποτελέσματά μας υπογραμμίζουν την ανάγκη για ενεργές προσπάθειες διατήρησης και αποκατάστασης. Με την επανεισαγωγή μεγάλων θηλαστικών, μπορούμε να βοηθήσουμε στην αποκατάσταση των οικολογικών ισορροπιών και να στηρίξουμε τη βιοποικιλότητα», κατέληξε ο Svenning.
