Τα τζάκια και οι ξυλόσομπες, εκτός από το κάπνισμα, αποτελούν πλέον ιδιαίτερα επιβαρυντικούς παράγοντες για τους Έλληνες ασθενείς με Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ), γνωστή και ως νόσος των καπνιστών, και δη των αντρών καπνιστών, που έχει σήμερα την «τιμητική» της - η 15η Νοεμβρίου έχει οριστεί ως η Παγκόσμια Ημέρα κατά της ΧΑΠ. 

Σύμφωνα με την Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία (ΕΠΕ), στη χώρα μας υπάρχουν περίπου 600.000 άνθρωποι που πάσχουν από ΧΑΠ, ωστόσο οι μισοί εξ αυτών δεν το γνωρίζουν. Η σοβαρή αυτή αναπνευστική νόσος αφορά κυρίως στους καπνιστές, καθώς οι 9 στους 100 ενήλικες καπνιστές πάσχουν από ΧΑΠ. Η νόσος «προτιμά» τους άντρες, οι οποίοι πάσχουν 2,5 φορές περισσότερο από τις γυναίκες (ποσοστό αντρών με ΧΑΠ 11,6% έναντι 4,8% στις γυναίκες ασθενείς). Οι αδιάγνωστοι ασθενείς υποτιμούν ή αγνοούν τα συμπτώματα της νόσου και συνεχίζουν να καπνίζουν, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την κατάσταση της υγείας τους.   

«Τα συμπτώματα της ΧΑΠ (βήχας, πτύελα, δύσκολη αναπνοή στην προσπάθεια) χαρακτηρίζονται από ύπουλη εμφάνιση και σταδιακή επιδείνωση. Το πρόβλημα με τα συμπτώματα είναι ότι έχουν τόσο ύπουλη εμφάνιση έτσι ώστε οι πάσχοντες για κάποια χρόνια να τα θεωρούν, λανθασμένα, σαν μία φυσιολογική συνέπεια του καπνίσματος και της ηλικίας που αυξάνεται και να μην καταφεύγουν στον πνευμονολόγο για να εξεταστούν και να υποβληθούν σε σπιρομέτρηση, που είναι η εξέταση που αποκαλύπτει τη νόσο» επισημαίνει σε ανακοίνωσή της με αφορμή την ημέρα η ΕΠΕ.  

Αναφέρεται επιπλέον στα δυσοίωνα αποτελέσματα μεγάλης πανευρωπαϊκής μελέτης (ERS COPD Audit study) που πραγματοποιήθηκε με συμμετοχή 16.000 ασθενών, ανάμεσα στους οποίους και Έλληνες: όπως έδειξε η μελέτη, το 7% των Ελλήνων ασθενών με ΧΑΠ που θα νοσηλευτεί στο νοσοκομείο λόγω παρόξυνσης θα πεθάνει μέσα στους τρεις επόμενους μήνες από το επεισόδιο.  

Η νόσος είναι η 5η αιτία θανάτου παγκοσμίως και θα ανέβει στην 3η θέση τα επόμενα τρία χρόνια. Ευθύνεται κάθε χρόνο για περισσότερους από 3 εκατ. θανάτους στον πλανήτη, ενώ δυσθεώρητο είναι το ποσό που δαπανάται από τα συστήματα υγείας για φάρμακα, νοσηλείες και γενικά για την αντιμετώπιση της νόσου είναι τεράστιο. Ενδεικτικά, στις ΗΠΑ ξοδεύονται 24 δισ. δολάρια ετησίως.  

Με αυτά τα μελανά δεδομένα, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) κατέταξε τη ΧΑΠ σε μία από τις πέντε πιο επικίνδυνες αρρώστιες της επόμενης χιλιετίας και συντονίζει προσπάθειες για την αντιμετώπισή της, όπως αυτή με το ακρωνύμιο GOLD (Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease).  

Έλληνες πνευμονολόγοι: Τι προκαλεί τη ΧΑΠ  

Το κάπνισμα, ενεργητικό και παθητικό, αποτελεί τον κυριότερο παράγοντα κινδύνου για τη ΧΑΠ. Τα τελευταία δέκα χρόνια, η χρήση τζακιών, σομπών κ.λπ. λόγω της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα έχει επιδεινώσει πολύ το πρόβλημα, ιδίως στα αστικά κέντρα, όπως αυτό αποτυπώνεται κατά τους ειδικούς με την αύξηση της έντασης των συμπτωμάτων της ΧΑΠ. Οι πνευμονολόγοι τη χαρακτηρίζουν «σιωπηλό δολοφόνο».

Αποφράζει τους βρόγχους, δηλαδή τους αεραγωγούς που αναπνέουμε, και καταστρέφει κυριολεκτικά τους ιστούς των πνευμόνων. Οι βλάβες αυτές από ένα σημείο και μετά είναι μη αναστρέψιμες. Δυστυχώς, μόνο αφού καταστραφεί το 50-60% των πνευμόνων ο ασθενής αρχίζει να έχει σοβαρά συμπτώματα και 2-3 κρίσεις της ασθένειας τον χρόνο, κρίσεις που συχνά τον οδηγούν να εισαχθεί και να νοσηλευτεί στο νοσοκομείο.  

Αν ο ασθενής συνεχίσει να αγνοεί τα ενοχλητικά συμπτώματα του βήχα, της απόχρεμψης και του εύκολου λαχανιάσματος (δύσπνοια) και να καπνίζει, αφήνει την αρρώστια να εξελιχθεί στην πιο προχωρημένη της μορφή.

Σε αυτήν ο ασθενής δεν μπορεί να κάνει καθημερινές οικιακές δουλειές, να κοιμηθεί, να μετέχει σε οικογενειακές διασκεδάσεις και να έχει σεξουαλική ζωή. Τελικώς ο ασθενής καθηλώνεται σε μια αναπηρική μορφή διαβίωσης στο σπίτι, απόλυτα εξαρτημένος από την οικογένειά του και από τη λήψη οξυγόνου όλο το 24ωρο.  

Οι επτά «εντολές» των πνευμονολόγων  

1. Ο καπνιστής που είναι πάνω από 35 χρόνων, με ένα έστω από τα συμπτώματα βήχα, απόχρεμψης ή δύσπνοιας, πρέπει να επισκεφθεί τον πνευμονολόγο και προφανώς να διακόψει το κάπνισμα. 

2. Όλοι οι καπνιστές πρέπει να κάνουν ετήσια σπιρομέτρηση (ειδική εξέταση διαγνωστική της ΧΑΠ) σε πιστοποιημένα πνευμονολογικά ιατρεία και να καταφύγουν στα ιατρεία βοήθειας διακοπής καπνίσματος.  

3. Οι πάσχοντες που αγνοούν ή υποτιμούν τα συμπτώματα διατρέχουν κίνδυνο εκδήλωσης σοβαρού εμφράγματος ή και εγκεφαλικού, συχνή επιπλοκή-συνοσηρότητα της ΧΑΠ, οπότε πρέπει να παροτρύνονται για έλεγχο.  

4. Όλοι οι διαγνωσθέντες πρέπει να ακολουθούν ειδικό πρόγραμμα θεραπείας και αποφυγής παραγόντων κινδύνου.  

5. Η πολιτεία πρέπει να στελεχώσει τις υγειονομικές μονάδες με ειδικούς γιατρούς (πνευμονολόγους) για να αντιμετωπιστεί  η παγκόσμια «επιδημία».  

6. Οι αρμόδιοι πρέπει να βοηθήσουν στην ανάπτυξη προγραμμάτων μείωσης της καπνιστικής συνήθειας, καθώς και μείωσης της ενδοοικιακής (τζάκια, σόμπες) αλλά και εξωοικιακής ατμοσφαιρικής ρύπανσης (αυτοκίνητα/βιομηχανικές εκπομπές).  

7. Οι αρμόδιοι πρέπει να βοηθήσουν στην αυστηρή εφαρμογή της απαγόρευσης του καπνίσματος στους δημόσιους χώρους.